Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący	SSA Andrzej Palacz
Sędziowie:	SA Anna Gawełko (spr.) SO del. Edyta Pietraszewska
Protokolant:	st.sekr.sądowy Justyna Stępień

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2014 r. na rozprawie sprawy
z powództwa J. C.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 3 października 2013 r., sygn. akt I C 1046/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt I i III w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda J. C. kwotę 90.673,47zł (dziewięćdziesiąt tysięcy sześćset siedemdziesiąt trzy 47/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 13 lutego 2012r.,

2.  oddala powództwo w pozostałej części,

3.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) S.A w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu kwotę 10.024,21zł (dziesięć tysięcy dwadzieścia cztery 21/100) tytułem opłat sądowych i wydatków , od których powód był zwolniony,

II.  oddala apelację w pozostałej części,

III.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda J. C. kwotę 2.700z ł (dwa tysiące siedemset) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 października 2013r, sygn. akt I C 1046/12 Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda J. C. kwotę 94.992 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 lutego 2012 r. oraz kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu . Nadto nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu kwotę 10.240,21 zł tytułem opłat sądowych i wydatków, od których powód był zwolniony .

Powyższy wyrok Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych .

Powód J. C. w dniu 16.11.2009 r. zawarł z pozwanym (...) S.A. w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych na okres od 1.01.2010r. do 31.12.2010 r. Ubezpieczenie obejmowało budynek mieszkalny z określeniem sumy ubezpieczenia na kwotę 158.800 zł, budynek gospodarczy na kwotę 9.200 zł, garaż na kwotę 7000 zł, stodołę na kwotę 28.600 zł oraz stajnię na kwotę 14.600 zł .

W maju i w czerwcu 2010 r. wskutek powodzi uszkodzeniu uległy wszystkie obiekty objęte ubezpieczeniem. W wyniku postępowania likwidacyjnego pozwany – na podstawie decyzji z dnia 20.07.2010 r. – wypłacił powodowi łącznie kwotę 52.654,37 zł tytułem naprawienia szkód, w tym 1786,71 zł – w budynku gospodarczym, 2896,76 zł – w budynku stodoły, 2.762,90 zł w budynku stajni, 43.832,43 zł – w budynku mieszkalnym i 1393,37 – w budynku garażu. Powyższe kwoty zostały wypłacone po pomniejszeniu o stopień zużycia technicznego budynków : budynku mieszkalnego – 27%, garażu – 81%, stodoły – 42%, budynku gospodarczego 61% .

W sierpniu 2010 r. działając na zlecenie Gminy G. inż H. W. sporządził wycenę szkód popowodziowych w budynku mieszkalnym powoda na kwotę 100.363 zł .

W toku postępowania sądowego został dopuszczony dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny budownictwa – B. B.. Biegły ten ustalił, że wartość szkód w budynku mieszkalnym powoda wyniosła 102.120,97 zł, w budynku gospodarczym – 12.103,10 zł, w garażu – 11.662,71 zł, w stodole 14.661,04 zł i w stajni 7.857,55 zł , ustalając łączną wartość szkód na kwotę 148.405,37 zł brutto . Zużycie techniczne za okres od daty przyjęcia odpowiedzialności pozwanego do daty wystąpienia szkody, czyli za okres 5,5 miesiąca , biegły ustalił : dla budynku mieszkalnego – 0.458%, dla garażu i budynku gospodarczego na 0,573%, dla stodoły i stajni na 0,655 %.

Biegły przy ustalaniu wysokości szkody kierował się metodą kosztorysowania szczegółowego, w oparciu o szczegółowy obmiar robót i katalog nakładów rzeczowych. Odnosząc się do zarzutów pozwanego zgłoszonych do opinii biegły podtrzymał swą opinię . Wyjaśnił, że czynności „uprzątnięcia miejsca szkody” nie zostały przez powoda udokumentowane rachunkami, w związku z czym czynności, które wycenił biegły, odnosiły się tylko do robót budowlanych .

Sąd Okręgowy – w świetle wyżej przedstawionych ustaleń faktycznych, opierając się przede wszystkim na opinii biegłego sądowego B. B. – zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 94.992 zł. Kwota ta stanowi sumę należnego odszkodowania z tytułu szkód poniesionych w budynkach powoda, przy uwzględnieniu kwot wypłaconych przez pozwanego w trakcie postępowania likwidacyjnego, jak również przy uwzględnieniu stopnia zużycia tych budynków od dnia zawarcia umowy do powstania szkody. Sąd przedstawił w uzasadnieniu wyroku szczegółowe wyliczenie zasądzonej kwoty .

Podstawą prawną uwzględnionego powództwa jest art. 59 i 67 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych , Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( t.j. Dz. U.2013, poz. 392 oraz art. 805 kc ).

Odsetki Sąd zasądził od dnia 13 lutego 2012 r. tj. od daty doręczenia pozwanemu pisma rozszerzającego powództwo .

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc i art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych .

Pozwany zaskarżył wyrok w całości . Zarzucił :

1.  naruszenie art. 824 ¹ kc poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie, że szkoda poniesiona przez powoda odpowiada wartości kosztów odbudowy uszkodzonego mienia , a nie wartości mienia, które zostało uszkodzone oraz polegające na przyjęciu , że odszkodowanie ustalone bez pomniejszenia kosztów naprawy o faktyczny stopień zużycia technicznego uszkodzonych budynków , liczony za cały okres ich eksploatacji, nie przekracza wysokości poniesionej przez powoda szkody,

2.  naruszenie przepisu art. 69 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, poprzez jego błędną interpretację i uznanie, że w przypadku ubezpieczenia budynków rolniczych według wartości rzeczywistej , przy ustalaniu wysokości odszkodowania należy uwzględnić jedynie stopień zużycia technicznego od daty zawarcia umowy ubezpieczenia do daty szkody,

3.  naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i oparcie wyroku na opinii biegłego wydanej niezgodnie z dyrektywami ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych,

4.  nieuwzględnienie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu budownictwa w celu dokonania ponownej oceny kosztów odbudowy uszkodzonych budynków.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje .

Nadto pozwany wniosło dopuszczenie i przeprowadzenie w postępowaniu apelacyjnym dowodu z opinii biegłego ds. budownictwa w celu ustalenia wysokości kosztów naprawy budynków powoda .

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Zarzuty apelacyjne w zasadzie powielają stanowisko pozwanego od początku zajmowania w niniejszej sprawie i sprowadzają się do kwestii sposobu wyliczenia należnego powodowi odszkodowania. Skarżący podnosi, że wyliczenie odszkodowania w opinii biegłego, w oparciu o którą Sąd wydał zaskarżony wyrok, nie odpowiada wymogom ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych .

Zatem należało rozstrzygnąć, czy Sąd I instancji właściwie zinterpretował art. 68 i 69 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( tj. Dz. U z 2013 r., poz. 382 ze zm.). W pierwszej kolejności należało zbadać, czy Sąd Okręgowy – wyliczając należną powodowi kwotę zastosował podstawowa zasadę wynikającą z art. 13 ust. 3 ustawy . Zgodnie z tym przepisem – w obowiązkowych ubezpieczeniach mienia- odszkodowanie wypłaca się w kwocie odpowiadającej wysokości szkody, nie większej jednak od sumy ubezpieczenia ustalonej w umowie.

Suma ubezpieczenia to określona w umowie kwota pieniężna stanowiąca górną granicę świadczenia zakładu ubezpieczeń . Jej wysokość winna odpowiadać wartości ubezpieczonego mienia wyrażonej w pieniądzu . Realizacji tego postulatu(dostosowaniu sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczonego mienia) służą uregulowania zawarte w art. 70 ustawy.

O ile chodzi o sumę ubezpieczenia – jest ona wyraźnie określona dla poszczególnych obiektów budowlanych powoda w umowie, którą zawarł on z pozwanym (k. 14). Pozostaje więc do rozważenia , czy prawidłowo Sąd Okręgowy ustalił wysokość poniesionej przez powoda szkody, a to wobec sformułowanych zarzutów apelacji pozwanego .

W ocenie Sadu Apelacyjnego – trafnie przyjął Sąd Okręgowy że w niniejszej sprawie szkodę należy utożsamiać z kosztem przywrócenia zabudowań powoda do stanu sprzed powodzi. Z uwagi na treść art. 22 ust. 1 ustawy – należało zastosować zasadę wynikająca z art. 361 § 2 kc przy równoczesnym uwzględnieniu modyfikacji wynikających z art. 68 – 69 ustawy. Według art. 68 ust. 1 pkt. 2 postawą ustalenia wysokości szkody powinien być kosztorys odzwierciedlający koszty związane z odbudową lub remontem . Ustawodawca nie wskazuje żadnych bardziej szczegółowych kryteriów. Opracowany przez biegłego kosztorys i wskazana w nim wysokość szkody ma zapewnić realizację zasady, że odszkodowanie ma zapewnić i umożliwić poszkodowanemu przywrócenie stanu poprzedniego (w niniejszej sprawie – remont i naprawę zabudowań ). Jest oczywiste, że realizując remont i naprawę zabudowań poszkodowany musi ponieść nakłady ( zakup nowych materiałów i usług). Jest oczywiste również to, że nie wykonuje się remontów ze zużytych materiałów i usług, zwłaszcza w tego typu szkodzie jak w niniejszej sprawie- szkodzie powodziowej.

Nie ma racji skarżący zarzucając w apelacji, że odszkodowanie należało pomniejszyć o faktyczny stopień zużycia technicznego uszkodzonych przez powódź budynków liczony za cały okres ich eksploatacji . Ten wymóg został już bowiem spełniony w chwili ustalenia sumy ubezpieczenia według wartości rzeczywistej. Ponowne zastosowanie stopnia zużycia technicznego zabudowań za cały okres och eksploatacji nie ma racjonalnego uzasadnienia – dla ustalenia odszkodowania . Trafnie przyjął Sąd – w oparciu o opinię biegłego, że kwota odszkodowania musi odpowiadać realnej kwocie pieniężnej, którą powód musiał wydać, by przywrócić zabudowaniom stan sprzed powodzi . Zarzut pozwanego, iż przyjęty przez Sąd sposób wyliczenia odszkodowania prowadzi co bezpodstawnego wzbogacenia powoda jest bezzasadny . Sąd skorygował wysokość wyliczonego odszkodowania jedynie o stopień zużycia technicznego budynków od daty zawarcia umowy do daty szkody. To stanowisko należy podzielić .

W toku postępowania pozwany wnosił zastrzeżenia do opinii biegłego, na podstawie której Sąd ustalił wysokość należnego powodowi odszkodowania. Zarzucał m.in. , że biegły dokonał oględzin i pomiarów bez udziału stron . Sąd zarzut uwzględnił i zobowiązał biegłego do ponownego dokonania pomiarów z udziałem stron. Jak jednak wynika z protokołu sporządzonego przez biegłego z czynności dokonywania ponownych pomiarów i oględzin – nikt na tę czynność nie stawił się , żaden z pełnomocników stron.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego. Skarżący w apelacji powtórzył ten wniosek. Sąd Apelacyjny również nie znalazł podstaw do jego uwzględnienia . Opinia sporządzona przez biegłego podlega ocenie pod kątem takich kryteriów jak fachowość, rzetelność i logiczność. W ocenie Sądu Apelacyjnego opinia biegłego B. B. w pełni tym kryteriom odpowiada .

Reasumując powyższe – należy zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego w zakresie sposobu ustalenia wysokości szkody poniesionej przez powoda wskutek powodzi . Sąd Okręgowy przeoczył jednak, że obowiązek wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela musi być ograniczony do sumy ubezpieczenia określonej w polisie ( art. 13 ust. 3 ustawy).

Suma ubezpieczenia garażu została wskazana na kwotę 7000 zł , a na budynek gospodarczy – 9.200 zł (k. 14). Dlatego należało skorygować przyznanie odszkodowania za uszkodzenie garażu i budynku gospodarczego , by nie przekraczało ono sumy ubezpieczenia obu tych obiektów. Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 kpc i orzekł jak w pkt. I.1.2 wyroku .

Apelacja w pozostałym zakresie – jako niezasadna – podlegała oddaleniu ( art. 385 kpc).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy przyznał, że częściowo wadliwie – na niekorzyść powoda – zasądził odsetki od uwzględnionego powództwa. Skoro jednak powód nie złożył apelacji, brak było podstaw do zmiany wyroku w części orzekającej o odsetkach .

Zmiana wyroku (poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 4.318,53 zł) spowodowała koniczność zmiany pkt. III zaskarżonego wyroku poprzez zmniejszenie kwoty nakazanej do ściągnięcia od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa o kwotę 216 zł .

W ostatecznym rozrachunku powód w nieznacznym zakresie uległ w postępowaniu apelacyjnym (5% ), dlatego należało przyjąć, że co do zasady powód wygrał proces w postępowaniu apelacyjnym, co uzasadnia orzeczenie o kosztach zawarte w pkt. III wyroku .