Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

I ACz 17/13 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Rzeszowie z 2013-02-08

Sygn. akt I ACz 17/13

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie I Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący:

SSA Dariusz Mazurek

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2013 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy

z powództwa J. U.

przeciwko (...) S.A. Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

na skutek zażalenia powódki

na postanowienie Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 19 listopada 2012 r., sygn. akt I C 231/12

p o s t a n a w i a:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

1.  udzielić powódce J. U. dalszego zwolnienia od kosztów

sądowych ponad udzielone postanowienie z dnia 28 lutego 2012r. i zwolnić powódkę od opłat sądowych w całości i wydatków sądowych za wyjątkiem kwoty 1.000zł (jeden tysiąc) tytułem zaliczki na wynagrodzenie biegłego,

2.  oddalić wniosek w pozostałej części.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 19 listopada 2012r. Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu oddalił wniosek powódki J. U. o zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu postanowienia wskazał, że powódka po raz kolejny ubiega się o uzyskanie całkowitego zwolnienia z kosztów sądowych. Sąd Okręgowy wskazał, że postanowieniem z dnia 14 maja 2012r. zwolnił powódkę od uiszczenia opłaty sądowej od pozwu. Kolejny wniosek powódki o udzielenie zwolnienia od kosztów sądowych w pozostałej części został oddalony postanowieniem Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z dnia 14 maja 2012r. Rozpoznając wówczas wniosek powódki o zwolnienie od kosztów sądowych Sąd Okręgowy ustalił, że w lutym 2012r. powódka rozpoczęła pracę jako stażysta z wynagrodzeniem 780 zł miesięcznie. W związku z wypadkiem jakiemu uległa ubezpieczyciel wypłacił jej kwotę 6000 zł tytułem zadośćuczynienia. Powódka pozostawała we wspólnym gospodarstwie domowym z rodzicami, nie miała żadnego majątku ani oszczędności.

Rozpoznając ponowiony przez powódkę w piśmie z dnia 30 października 2012r wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych Sąd Okręgowy ustalił na podstawie oświadczenia złożonego przez powódkę, że nadal mieszka ona z rodzicami, którzy prowadzą niewielkie gospodarstwo rolne. Łączny miesięczny dochód osób pozostających z powódką we wspólnym gospodarstwie domowym wynosi 1924,22 zł. Koszty utrzymania domu wynoszą 814 zł. Od 1 września 2012r. powódka rozpoczęła naukę w niepublicznej szkole i opłaca naukę w wysokości 150 zł za semestr. Pieniądze zarobione w czasie odbywania stażu wydała na pomoce szkolne, zakup odzieży, opłaty za telefon, wydatki na opinię w niniejszej sprawie i inne wskazane w oświadczeniu powódki.

W oparciu o te ustalenia Sąd I instancji rozważył, że przystępując jako strona do prowadzenia postępowania sądowego powódka powinna liczyć się z koniecznością poniesienia wydatków i przygotować się na to finansowo.

Wskazał, ze wysokość zaliczki na wydatki związane z opracowaniem opinii początkowo zostały ustalone na kwotę 1000 zł. W dniu 8 października 2012r. powódka wezwana została o uiszczenie zaliczki w wyższej kwocie. Sąd Okręgowy ocenił, ze powódka powinna wówczas dysponować pieniędzmi ze świadczenia wypłaconego przez ubezpieczyciela oraz uzyskanych ze stosunku pracy. Dodatkowo Sąd I instancji podkreślił, że powódka jest osobą zdolną do pracy.

W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu powódka J. U., zaskarżając postanowienie w całości zarzuciła naruszenie art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez przyjęcie, że powódka jest w stanie ponieść opłatę pomimo, że sytuacja powódki nie pozwala na uiszczenie kosztów sądowych w postaci zaliczki w wysokości uzupełniającej zaliczkę na biegłego.

Wskazując na powyższe domagała się uchylenia postanowienia Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu i ustalenie zaliczki na biegłych w kwocie uregulowanej przez powódkę.

W uzasadnieniu zażalenia powódka podniosła, że kwota 6000 zł tytułem zadośćuczynienia została powódce wypłacona w dwóch ratach w okresie gdy była uczennicą klasy maturalnej. W dacie wezwania o uiszczenie zaliczki na wynagrodzenie biegłego w wysokości 1000 zł powódka uzyskiwała dochody w wysokości 780 zł miesięcznie. Kwotę zaliczki o którą powódka została wezwana, powódka uiściła, a z pozostałej jej części wynagrodzenia za pracę, która powódka otrzymywała w okresie 6 miesięcy. Podniosła, że szczegółowo rozliczyła z wydatków jakie poczyniła z uzyskanego dochodu. Żaląca się argumentowała, że w okresie od sierpnia 2012r. w sytuacji finansowej powódki zaszły istotne zmiany. Wobec zakończenia stażu powódka nie otrzymuje wynagrodzenia, a dodatkowo ponosi wydatki na naukę.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie rozpoznając apelację powódki zważył, co następuje:

Zażalenie jest uzasadnione.

Zasadą postępowania sądowego w sprawach cywilnych jest, że postępowanie sądowe jest odpłatne, a koszty sądowe ponosi strona, która inicjuje czynności związane z opłatami lub wydatkami (art. 2 ust 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

W judykaturze powszechnie przyjmowane jest stanowisko zgodnie z którym instytucja zwolnienia od kosztów sądowych została przewidziana przez ustawodawcę jako pomoc Państwa dla osób ubogich, które nie są w stanie poradzić sobie z obowiązkiem ponoszenia tych kosztów bez pogorszenia warunków utrzymania rodziny poniżej koniecznego minimum.

Jednak pomoc Państwa w postaci przyznania stronom możliwości ubiegania się o zwolnienie od obowiązku wynikającego ze wskazanego przepisu jest nie tylko wyrazem spełniania funkcji Państwa z zakresu pomocy społecznej, ale również wyrazem gwarancji praw obywatelskich wynikających z art. 45 Konstytucji R.P. Podobny obowiązek wynika z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U. 1993, nr 61 poz. 284). Zatem rozstrzygając o kosztach postępowania Sąd zobowiązany jest kierując się gwarancjami praw obywatelskich zawartymi w Konstytucji tak ukształtować zakres obowiązków fiskalnych strony, aby umożliwić stronie dostęp do sądu
( podobnie NSA w Warszawie w sprawie II GZ 460/11).

Należało zatem rozważyć, czy aktualna sytuacja majątkowa powódki, z uwzględnieniem ukształtowania jej na skutek niezawinionej przez powódkę utraty zajęcia zarobkowego, w sytuacji istnienia sporu z pozwanym daje jej szansę do skorzystania z prawa do sądu, rozumianego jako obowiązek państwa zapewnienia możliwości sądowego rozstrzygnięcia sporu.

Na podstawie oświadczenia złożonego przez powódkę należy stwierdzić, że posiadane przez powódkę i jej rodzinę środki na utrzymanie konieczne są skromne. Doświadczenie życiowe wskazuje, że ich wysokość nie pozwala na poczynienie jakichkolwiek oszczędności, które powódka mogłaby przeznaczyć na koszty sądowe w niniejszej sprawie. Jak to ustalił Sąd Okręgowy powódka jest osoba młoda i zdolną do pracy. Nie można jednak czynić jej zarzutu, że ogranicza lub nie wykorzystuj swoich możliwości zarobkowych, skoro podjęła zajęcie zarobkowe, kiedy miała taka możliwość, a obecnie kontynuuje naukę, po ukończeniu liceum ogólnokształcącego. Nie budzi wątpliwości Sądu drugiej instancji, że poszerzenie posiadanego przez powódkę wykształcenia o konkretną specjalność zwiększa jej możliwości na uzyskanie zatrudnienia na wymagającym rynku pracy. Należy podzielić powszechnie prezentowane przez judykaturę, w tym Sąd I instancji, stanowisko, że strona przygotowująca się do procesu sądowego powinna być świadoma wydatków związanych z tym przedsięwzięciem, stąd powinna się do niego przygotować przez poczynienie oszczędności i ograniczenie innych wydatków, które nie są niezbędne. Jednak w sytuacji gdy powódka przeznaczyła zdobyte skromne środki na własne utrzymanie, naukę, a także w części na poniesienie kosztów sądowych związanych z niniejszą sprawą, nie ma uzasadnienia do podnoszenia argumentu, że nie były to wydatki niezbędne, wynikające z utrzymania koniecznego.

Na koniec należy odnieść się do uzyskanej przez powódkę kwoty zadośćuczynienia. Biorąc pod uwagę niewielką wysokość uzyskanego przez powódkę świadczenia od ubezpieczyciela oraz okoliczność, że świadczenie wypłacane było w ratach, a przede wszystkim okoliczność, że fakt ten był już przedmiotem oceny przez Sąd Okręgowy, który postanowieniem z dnia 28 lutego 2012r. uwzględnił zawarty w pozwie wniosek powódki o zwolnienie od opłaty sądowej od pozwu, Sąd Apelacyjny ocenił, że okoliczność wypłaty powódce 6 000zł w 2010r. nie może stanowić wystarczającego uzasadnienia dla decyzji Sądu I instancji o odmowie udzielenia powódce zwolnienia od kosztów sądowych, biorąc pod uwagę jej aktualną sytuację materialną.

Z tego względu uznając zasadność zażalenia w zakresie w jakim żalącą domaga się zmiany zaskarżonego postanowienia i uwzględnienia wniosku o udzielenie zwolnienia od kosztów sądowych, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 w związku z art. 397 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie i orzekł jak w sentencji postanowienia.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Anna Dudek
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Rzeszowie
Osoba, która wytworzyła informację:  Dariusz Mazurek
Data wytworzenia informacji: