Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 sierpnia 2013 r. na rozprawie

sprawy z powództwa K. K. i M. K. (1)

przeciwko M. K. (2)

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu

z dnia 30 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 447/12

I.  o d d a l a apelację,

II.  z a s ą d z a od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego,

III.  s t w i e r d z a upadek zabezpieczenia orzeczonego postanowieniem Sądu Okręgowego w Przemyślu z dnia 5 czerwca 2012 r. sygn. akt I Nc 27/12.

UZASADNIENIE

Powodowie K. K. i M. K. (1) żądali w pozwie zasądzenia na ich rzecz od pozwanego M. K. (2) kwoty 115.392,75 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15 maja 2012 r. tytułem zwrotu nadpłaconej ceny za nabyte u pozwanego gospodarstwo rolne. Twierdzili, że na poczet ceny ustalonej na 1.927.500 zł powinna być zaliczona kwota 98.392,75 zł obejmująca długi pozwanego spłacone przez powodów, zadatek w kwocie 5.000 zł wpłacony pozwanemu przy zawieraniu umowy przedwstępnej i kwota 12.000 zł stanowiąca równowartość części działki, która ostatecznie nie została im sprzedana.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zarzucił, że dokonane przez powodów spłaty jego zadłużenia zostały przez nich zadeklarowane przy przejmowaniu gospodarstwa, z którego korzystali nieodpłatnie od 1 sierpnia 2011 r. do chwili zawarcia umowy sprzedaży i pobierali pożytki z tytułu sprzedaży mleka.

Według ustaleń Sądu Okręgowego powodowie na podstawie porozumienia z pozwanym zaczęli od 1 sierpnia 2011 r. samodzielnie użytkować jego gospodarstwo obejmujące fermę około 160 krów mlecznych i kilkanaście hektarów gruntów rolnych w D., W. i S.. W zamian za korzystanie z gospodarstwa i pobieranie z niego pożytków zobowiązali się płacić długi pozwanego i spłacić jego bieżące zobowiązania. Spłacona część zadłużenia gospodarstwa odpowiadała łącznej kwocie 98.392,75 zł. W dniu 26 sierpnia strony zawarły w formie aktu notarialnego przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości zobowiązując się zawrzeć umowę sprzedaży obejmującej część działki o obszarze około 12,80 ha w D. (pozostała część o powierzchni około tj. 12,80 ha miała pozostać własnością powoda), 0,29 ha działkę w W. i działki o łącznej powierzchni 3,3595 ha wraz z budynkami i budowlami usytuowanymi w S., a także szereg ruchomości stanowiących wyposażenie gospodarstwa i stado 164 krów za łączna cenę 1.927.500 zł, przy czym kupujący wpłacili sprzedającemu zadatek w kwocie 5.000 zł. Strony nie wskazały w umowie, by dokonane przez powodów spłaty zobowiązań pozwanego miały zostać zaliczone na poczet ceny sprzedaży. Dnia 31 stycznia 2012 r. doszło do zawarcia warunkowej umowy sprzedaży obejmującej taki sami zakres rzeczowy i określającą cenę w tejże wysokości, przy czym pozwany potwierdził odbiór części ceny, tj. 454.420 zł wpłaconej 4 stycznia 2012 r., a pozostała część ceny miała zostać uregulowana po podpisaniu umowy przeniesienia własności. Umowę tę sporządziły 8 marca 2012 r. potwierdzając ustalenia umowy warunkowej, przy czym nabyta działka położona w D. miała ostatecznie powierzchnię 11,84 ha. Z pozostałej do uregulowania kwoty uiścili do końca marca 2012 r. kwotę 1.231.975,73 zł uznając, że pozostała część ceny została pokryta przez spłacenie długów pozwanego, zadatek i należną im kwotę za pozostawioną pozwanemu cześć działki w D.. Powód uzyskał tę część ceny w drodze egzekucji komorniczej.

W ocenie Sądu Okręgowego pozwany, stosownie do treści art. 394 § 2 kc, był zobowiązany do zwrócenia powodom otrzymanego od nich zadatku w kwocie 5.000 zł, skoro podlegał on zaliczeniu na poczet świadczenia – ceny kupna nieruchomości. Kwotę tę Sąd ten zasądził od pozwanego na rzecz powodów wraz z ustawowymi odsetkami od 17 maja 2012 r. W dalszej części oddalił powództwo przyjmując, że uregulowanie przez powodów zobowiązań pozwanego zostało uzgodnione z pozwanym, a powodowie w zamian mogli użytkować gospodarstwo przez okres ponad 7 miesięcy przed zawarciem umowy sprzedaży i samodzielnie pobierać pożytki, a w tej sytuacji pozwany nie był zobowiązany do zwrotu kwot spłaconych przez powodów na pokrycie jego zadłużenia. W umowie przeniesienia własności nieruchomości powodowie zaakceptowali zarówno powierzchnię, jak i cenę nabycia tej nieruchomości, której obszar został uprzednio był niedookreślony i zgodzili się na zakupienie działki pomniejszonej o 2,03 ha. Z tego względu roszczenie o zapłatę 12.000 zł zostało uznane za nieuzasadnione.

W założonej apelacji powodowie zaskarżyli wyrok w części oddalającej powództwo zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 231 kpc, art. 233 § 1 kpc oraz art. 328 § 2 w zw. z art. 233 § 1 kpc i wnosząc o zmianę wyroku przez zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kwoty 103.392,75 zł z ustawowymi odsetkami od 17.05.2012 r. ewentualnie o uchylenie tego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Nietrafny jest zarzut naruszenia art. 231 kpc przez uznanie za nieudowodniony fakt, że między stronami nie doszło do rozmów w zakresie wzajemnego rozliczenia wpłat dokonywanych przez powodów. Według skarżących odmienny wniosek należy wyprowadzić zarówno z zeznań stron jak i świadków – pracownic banku (...) B. L. i M. P.. Fakt ten w istocie był niesporny, skoro powodowie niewątpliwie spłacili zadłużenie pozwanego czyniąc to z pewnością po dokonaniu stosownych uzgodnień z nim. To, że pozwanemu zależało na spłaceniu zadłużenia nie przesądzało jednak o sposobie rozliczenia, a zwłaszcza nie musiało oznaczać, że spłaty dokonane przez powodów będą podlegały zaliczeniu na poczet ceny nieruchomości. Zaistnienie takiej opcji wzajemnych rozliczeń przyjął Sąd Okręgowy ustalając, że powodowie uzyskali ekwiwalent w postaci pożytków czerpanych w okresie 7 miesięcy przed definitywnym nabyciem gospodarstwa.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc miał uzasadniać brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i dokonanie jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału oraz sprzeczne z zasadami logiki wyprowadzenie faktu pobierania przez powodów pożytków z gospodarstwa pozwanego od sierpnia 2011 r. Sąd Okręgowy faktycznie ustalił, że stado przejętych krów wymagało poczynienia wydatków na leczenie weterynaryjne a także utylizację. Jednocześnie jednak Sąd ten przytoczył dowody potwierdzające, że wydatki te wpłynęły na poprawienie stanu zdrowotnego stada i już od sierpnia 2011 r. powodowie sprzedawali mleko z tego gospodarstwa wykorzystując otrzymaną od pozwanego tzw. kwotę mleczną. Sąd wskazał w tej mierze z jednej strony na wyniki kontroli przeprowadzonej 16 czerwca 2011 r. przez Państwowego Inspektora Weterynarii w P., które dowodziły, że nie było większych nieprawidłowości w stanie stada, a z drugiej strony na zeznania świadka A. S., zgodnie z którymi na wiosnę 2011 r. stado było skrajnie zaniedbane. Sąd Okręgowy przyjął, że w chwili przejęcia przez powodów stado było zaniedbane i wychudzone, ale nie zostało wykazane by doszło do zmniejszenia jego liczebności, gdyż w kolejnych aktach notarialnych wskazywano na taką samą ilość krów. W rozumowaniu Sądu nie występują sprzeczności lecz z przeciwstawnych informacji zawartych w stosunkowo rozległym materiale dowodowym wyprowadza on prawidłowe wnioski co do rzeczywistego stanu rzeczy. Z informacji tych, jak słusznie przyjmuje, wynika, że stado wprawdzie nie znajdowało się w dobrym stanie lecz mimo to możliwe było uzyskiwanie przez powodów przychodów ze sprzedaży mleka. Ponoszenie wydatków na utrzymanie właściwego stanu zwierząt hodowlanych jest oczywistą koniecznością stąd też fakt, że również powodowie je ponosili nie oznacza, że suma wydatków przekracza sumę uzyskiwanych dochodów. Zarzut braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego miał, według skarżącego, uzasadniać także fakt ustalenia, że powodowie zgłosili swoje roszczenie przeciwko pozwanemu dopiero po wszczęciu egzekucji, podczas gdy stało się to już przed jej wszczęciem. Okoliczność ta nie ma jednak żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia istoty sprawy, w tym tez na określenie podstawy faktycznej roszczenia wywodzonego z obiektywnego faktu regulowania przez powodów zobowiązań pozwanego.

Kolejnym skutkiem braku wszechstronnego rozważenia materiału sprawy miało być pominięcie trzech wskazanych faktów, a więc faktu, że bez szybkiej decyzji w spłacie zaległego zadłużenia pozwanego przed zawarciem umowy sprzedaży gospodarstwa mogłaby być prowadzona egzekucja, a praca na nim nie byłaby możliwa, gdyż pozwany posiadał zadłużenie za prąd, faktu, że ustne ustalenia stron miały na celu przyśpieszenie transakcji oraz faktu, że zestawienie sumy wpłat dokonanych przez powodów z ceną ustaloną w akcie notarialnym prowadzi do wniosku, że powodowie wpłacili kwotę wyższą, aniżeli ustalona w tym akcie, a różnica stanowi sumę dokonanych przez powodów spłat zobowiązań pozwanego. Te fakty również nie mogą rzutować na treść rozstrzygnięcia. Nie ulega wątpliwości, że powodowie niezwłocznie przystąpili do spłacania zadłużeń ciążących na gospodarstwie, ale też od 1 sierpnia 2011 r. mieli możliwość uzyskania dochodów ze sprzedaży produktów pochodzących z gospodarstwa stanowiącego jeszcze własność pozwanego. Fakty dokonywania ustnych ustaleń pomiędzy stronami jak też wystąpienia różnicy pomiędzy sumą ceny ustalonej w umowie a ogólną kwotą wpłat dokonanych na rzecz pozwanego obejmujących też spłatę jego długów są w rzeczywistości niesporne. Sporem objęta jest przecież jedynie treść dokonanych uzgodnień w zakresie rozliczenia tych spłat z uwagi na uzyskiwanie przez powodów korzyści z gospodarstwa.

Nie doszło także do zarzucanego naruszenia art. 328 § 2 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc. Sąd Okręgowy nie uwzględnił zeznań powodów, które były sprzeczne z zeznaniami pozwanego z tego względu, że za miarodajne dla ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy uznał dowody z dokumentów – umów sporządzonych w formie aktu notarialnego. W motywach wyroku Sąd wyraźnie wskazał, ze nie dał wiary zeznaniom powodów jako nieznajdujących żadnego odzwierciedlenia w treści umowy. Z kolei określił szczegółowo przyczyny, dla których dokumenty sporządzone przez strony miały kluczowe znaczenie dla dokonanych ustaleń.

Ustalenia faktyczne tego Sądu oparte o zgromadzony materiał dowodowy należało w pełni podzielić uznając je jako własne.

Z tych przyczyn, skoro zarzuty apelacji nie znalazły potwierdzenia, podlegała ona oddaleniu (art. 385 kpc).

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego opiera się o przepis art. 98 kpc w związku z art. 397 § 1 i 2 kpc.

Stosownie do treści art. 757 kpc stwierdzono upadek zabezpieczenia orzeczonego postanowieniem Sądu Okręgowego z 5 czerwca 2012 r., skoro orzeczenie uwzględniające roszczenie uprawomocniło się z uwagi na jego niezaskarżenie przez pozwanego, a od daty wydania tego orzeczenia upłynął okres przekraczający 1 miesiąc.