Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie

POSTANOWIENIE

Dnia 15 września 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Bogdan Ziemiański

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2025 r. w Rzeszowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa

P. M. i E. M.

przeciwko

R. Bank (...) w W.

o zapłatę i ustalenie

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie
z dnia 30 listopada 2023 r. sygn. akt I C 1892/21,

postanawia :

I. uchylić pkt I i II i IV wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 30 listopada 2023 r., sygn. akt I C 1892/21,

II. umorzyć postępowanie w sprawie we wskazanym wyżej zakresie,

III. oddalić wniosek pozwanego o zwrot opłaty sądowej od apelacji.

SSA Bogdan Ziemiański

Sygn. akt I ACa 201/24

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Rzeszowie wyrokiem z dnia 30 listopada 2023 r. sygn. akt I C 1892/21:

1) zasądził od pozwanego R. Bank (...) z siedzibą w W. prowadzącego w Polsce działalność za pośrednictwem Oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce na rzecz powodów E. M. i P. M. kwotę 154 964,26 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 24 listopada 2023 roku do dnia zapłaty (pkt I),

2) ustalił nie istnienie między stronami stosunku prawnego wynikającego
z zawartej przez powodów E. M. i P. M. z poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Bank (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział
w Polsce z siedzibą w W. umowy kredytu hipotecznego numer (...) z dnia 12 marca 2007 r. (pkt II),

3) oddalił powództwo w pozostałym zakresie co do odsetek (pkt III),

4) zasądził od powoda na rzecz pozwanych kwotę 10 396,70 zł tytułem kosztów postępowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty (pkt IV).

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany R. Bank (...)
w W. zaskarżając wyrok, i w zakresie pkt I, II i IV wniósł o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na swoją rzecz kosztów procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

Pismem datowanym na 12 sierpnia 2025 r., potwierdzonym w piśmie z 22 sierpnia 2025 r. powodowie E. M. i P. M. cofnęli pozew zrzekając się dochodzonego roszczenia, wskazując na zawarcie ugody pozasądowej
z pozwanym.

Pozwany w związku z cofnięciem pozwu w piśmie przygotowawczym z 4 września 2025 r. oświadczył, iż nie wnosi o zasądzenie kosztów postępowania, wniósł natomiast o uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji, umorzenie postępowania oraz o zwrot na swoją rzecz opłaty od apelacji z uwagi na zawarcie ugody, powołując się na przepis art. 79 ust. 1 pkt 3 lit d) ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych mający zastosowanie przez analogię.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Wbrew literalnej wykładni art. 203 § 1 in fine k.p.c., cofnięcie pozwu może być dokonane także po wydaniu wyroku, a przed jego uprawomocnieniem się i przed zaskarżeniem (art. 332 § 2 k.p.c.), jak też w postępowaniu apelacyjnym, kasacyjnym i ze skargi o wznowienie postępowania. Umorzenie postępowania przez sąd drugiej instancji następuje wówczas, przy zastosowaniu przepisu art. 355 k.p.c. zgodnie z którym sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne.

Wobec cofnięcia pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, co nie wymagało zgody strony przeciwnej (pozwanego) na cofnięcie pozwu, jak też wobec oświadczenia pozwanego w związku z cofnięciem pozwu, iż ten nie domaga się zasądzenia zwrotu kosztów procesu, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok w zakresie pkt I , II i IV (tj. w części w jakiej to orzeczenie nie było prawomocne, jako objęte zakresem zaskarżenia apelacyjnego) oraz umorzył postępowanie w sprawie w powyższym zakresie.

Nie zasługiwał natomiast na uwzględnienie wniosek pozwanego o zwrot opłaty sądowej od apelacji. Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że Sąd Apelacyjny pobrał jedynie część opłaty sądowej, a to w kwocie 12 229 zł (k. 626) jako opłatę uzupełniającą w związku z uprzednim sprawdzeniem wartości przedmiotu zaskarżenia postanowieniem wydanym 29 lutego 2024 r. (k. 616). Zatem wyłącznie w tym zakresie Sąd II instancji był właściwym do rozstrzygnięcia
w przedmiocie wniosku o zwrot opłaty, a to w związku z treścią art. 80a ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym zwrotów,
o których mowa w art. 79 i art. 80, dokonuje sąd, przed którym sprawa toczyła się w pierwszej instancji, a sąd drugiej instancji - jeżeli opłatę pobrał.

W sprawie brak jest jednak podstaw do zwrotu opłaty sądowej od apelacji
w związku z zawarciem ugody pozasądowej. Tzw. analogia legis, na którą powołuje się pozwany wnioskujący o zwrot opłaty, polega na stosowaniu istniejącego przepisu prawa do przypadku podobnego, który jednak nie został uregulowany prawnie. Najogólniej rzecz ujmując, z luką w prawie mamy do czynienia, wówczas, gdy brak jest odpowiedniego przepisu prawa bądź istniejący przepis nie jest taki, jak być powinien. Innymi słowy, gdy z analizy aktów prawnych wynika, że istnieje tzw. luka prawna, jeśli po uprzednim zastosowaniu wnioskowania zgodnego z dyrektywą wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej nie uda się tej luki w prawie usunąć, można zastosować wnioskowanie przez analogię.

W rozpoznawanej sprawie powyższa sytuacja nie zachodzi, a tym samym nie ma zastosowania przez analogię przepis art. 79 ust. 1 pkt 3d ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w którym odnośnie zwrotu opłaty od pisma wszczynającego postępowanie w drugiej instancji ustawodawca przewidział jednoznacznie jej zwrot jedynie w razie zakończenia sprawy zawarciem ugody sądowej. Należy wskazać też, że ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych kompleksowo reguluje kwestię zwrotu opłat sądowych w związku
z polubownym zakończeniem sporu przez strony. Przy czym każdorazowo odnosi się do ugód bądź to zawartych przed mediatorem bądź przed sądem. W tym przedmiocie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z 23 lutego 2018 r.,
III CZP 88/17 analizując pojęcie ”ugoda” użyte w art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h u.k.s.c. bez rozróżnienia czy chodzi o ugodę zawartą przed sądem, mediatorem czy zawartą poza procesem. Sąd Najwyższy wskazał, że termin „ugoda” nie dotyczy ugód zawieranych poza sądem, pozostających zasadniczo poza zainteresowaniem prawa procesowego (publicznego) tj. tzw. ugód pozasądowych, zwanych również niekiedy nieprecyzyjnie ugodami prawa materialnego.

Nie bez znaczenia dla Sądu Najwyższego jest także bezpośredni kontekst normatywny, w którym w art. 79 ust. 1 pkt 1h u.k.s.c. użyto terminu „ugoda”. Został on połączony z „zakończeniem postępowania” jako skutkiem zawarcia ugody, a jest oczywiste, że ugoda pozasądowa - jakkolwiek rozumiana, a w każdym razie dokonująca się poza sądem - postępowania sądowego nie kończy
i kończyć nie może. W określonych sytuacjach może być co najwyżej bodźcem do podjęcia przez stronę stosownego aktu dyspozycyjnego, najczęściej cofnięcia pozwu. Sąd Najwyższy wskazał też, że gdyby w grę wchodziła także ugoda pozasądowa, sąd pozbawiony byłby możliwości oceny na jakim etapie doszło do jej zawarcia, a co ma wpływ na zwrot opłaty, strony zaś mogłyby łatwo, np. przez fałszowanie chwili zawarcia ugody (tzw. antydatowanie), z uszczerbkiem dla Skarbu Państwa nadużywać przywileju odzyskania całej uiszczonej opłaty. Mogłoby również dochodzić do zmowy stron i pozorowania rzekomej ugody pozasądowej w celu odzyskania, a w istocie wyłudzenia uiszczonej już, należnej opłaty. Ostatecznie Sąd Najwyższy wskazał, że przepis art. 79 ust. 1 pkt 1h ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych dotyczy wyłącznie ugody sądowej oraz ugody zawartej przed mediatorem.

Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym sprawę podziela w całości stanowisko, iż istnieją przyczyny i uzasadnienie wskazane powyżej, dla których regulacje dotyczące zwrotu opłat w związku z polubownym zakończeniem sporu między stronami, celowo dotyczą jedynie z zakończenia procesu na skutek zawarcia ugody sądowej lub przed mediatorem.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3d w/w ustawy,
Sąd Apelacyjny oddalił wniosek pozwanego

SSA Bogdan Ziemiański