Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

	Przewodniczący:	SSA Ewa Preneta-Ambicka
	Protokolant	starszy sekretarz sądowy Dorota Saj

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2025 r.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o wyrównanie emerytury pomostowej

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 9 stycznia 2025 r. sygn. akt III U 1130/24

zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni M. N. prawo do wypłaty emerytury pomostowej od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 30 kwietnia 2024 r. i stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. -

Ewa Preneta-Ambicka

Sygn. akt III AUa 136/25

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku doręczyć wnioskodawczyni i pełnomocnikowi organu rentowego z pouczeniem o możliwości wniesienia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku oraz o ewentualnej skardze kasacyjnej uzależnionej od wartości przedmiotu sporu powyżej 10 000 zł.

2.  K.. 7 dni - w przypadku braku wniosku o uzasadnienie - akta sprawy zwrócić Sądowi I instancji. -

R., dnia 30 października 2025 r.

SSA Ewa Preneta-Ambicka

Sygn. akt III AUa 136/25

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 13 listopada 2025 r.

Decyzją z dnia 22 maja 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., po rozpoznaniu wniosku M. N. z dnia 21 maja 2024r., odmówił prawa do wypłaty zawieszonego świadczenia za okres od 1 stycznia 2024r. do 30 kwietnia 2024r. Organ rentowy przytoczył treść przepisu art. 135 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i uzasadniał, że na wniosek ubezpieczonej podjął wypłatę zawieszonej emerytury od 1 maja 2024r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Stwierdził, że brak jest podstaw do wypłaty świadczenia za okres od 1 stycznia 2024r. do 30 kwietnia 2024r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M. N., wnosząc o jej zmianę i wypłatę środków z jej zawieszonej emerytury od stycznia 2024r. Wskazała, że decyzję o zawieszeniu wypłaty emerytury podjęła w 2023r., po otrzymaniu decyzji z Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad synem K. N.. Podnosiła, że gdyby była prawidłowo poinformowana o tym, iż świadczenie wspierające będzie wypłacone z wyrównaniem od dnia złożenia wniosku to niezwłocznie wystąpiłaby do ZUS o wypłatę zawieszonej emerytury. Argumentowała, ze w przypadku jej rodziny najkorzystniejszym byłoby, gdyby syn pobierał rentę socjalną a odwołująca emeryturę pomostową.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w decyzji.

Wyrokiem z dnia 9 stycznia 2025 r., sygn. III U 1130/24 Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu odwołanie oddalił.

Rozstrzygnięcie to Sąd wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

M. N., urodzona (...), w dniu 4 grudnia 2020r. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o emeryturę pomostową. Decyzją z dnia 5 stycznia 2021r. organ rentowy odmówił prawa do świadczenia z uwagi na nieosiągnięcie wieku 55 lat oraz brak przesłanki rozwiązania stosunku pracy. Rozpoznając kolejny wniosek z dnia 27 października 2021r. organ rentowy przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury pomostowej od 1 października 2021r.. Następnie 1 grudnia 2023r. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o zawieszenie emerytury w związku z ubieganiem się o świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad niepełnosprawnym synem. Decyzją z dnia 4 grudnia 2023r. ZUS wstrzymał wypłatę emerytury pomostowej od 1 grudnia 2023r., tj. od najbliższego terminu płatności świadczenia. W toku prowadzonego postępowania Sąd Okręgowy ustalił także, że decyzją z dnia 10 lipca 2024r. Prezydent Miasta S. ustalił nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 11 277,29 zł wypłacone wnioskodawczyni w okresie od 8 stycznia 2024r. do 30 kwietnia 2024r., stwierdził, że powyższe nienależne świadczenie podlega zwrotowi a odsetki są naliczane od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczeń rodzinnych do dnia spłaty zobowiązania. Organ uzasadniał, że wnioskodawczyni przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad synem K.. N. na okres od 1 grudnia 2023 r. bezterminowo. W dniu 30 czerwca 2024 r. ubezpieczona złożyła w Urzędzie kopię (...) o przyznaniu świadczenia wspierającego z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dla syna K. N. od 8 stycznia 2024 r. W związku z powyższym i zwrotem świadczenia pielęgnacyjnego odwołująca wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o wznowienie wypłaty świadczenia od stycznia 2024r.

Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie wnioskodawczyni należało uznać za nieuzasadnione odwołując się do art. 135 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2024r. poz. 1631 t.j.), że w razie ustania przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia, wypłatę wznawia się od miesiąca ustania tej przyczyny, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano z urzędu decyzję o jej wznowieniu, z uwzględnieniem ust. 2 (ust. 1). Jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu rentowego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym je wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż 3 lata poprzedzające bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu o jej wznowieniu (ust. 3). Sąd I instancji wskazał, że nie wystąpiły w niniejszej sprawie brak możliwości doręczenia świadczenia z przyczyn niezależnych od organu rentowego bądź błąd organu rentowego gdyż M. N. z wnioskiem o wypłatę zawieszonej emerytury pomostowej wystąpiła w maju 2024r. a ZUS trafnie podnosił, że to nie po jego stronie istniał obowiązek informowania gdyż nie jest jednostką wypłacającą świadczenie pielęgnacyjne. Stąd, Sąd Okręgowy uznał brak podstaw do wypłaty zawieszonego świadczenia za okres od 1 stycznia 2024r. do 30 kwietnia 2024r. i na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Wnioskodawczyni M. N. wniosła apelacjęod wyroku Sądu Okręgowego, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła, że to ZUS, jako jednostka wypłacająca świadczenie wspomagające był zobowiązany do tego, aby udzielić jej informacji o tym, że świadczenie wspomagające będzie mogło być wypłacane z wyrównaniem od dnia złożenia wniosku. Ustawa o świadczeniu wspierającym została ogłoszona jeszcze w 2023 roku i zdaniem apelującej skoro miała zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2024 roku to ZUS mógł przygotować się do zapoznania się z postanowieniami ustawy tak, aby prawidłowo informować klientów ZUS u. M. N. zarzuciła, że zgodnie z art. 9 kpa pozwany winien informować ubezpieczonych a niedotrzymanie tego obowiązku oznacza naruszenie prawa ubezpieczonego i stanowi błąd organu rentowego. Według wnioskodawczyni organ nie powinien przerzucać odpowiedzialności na inne instytucje. Wskazała także, że składając wniosek o zawieszenie postępowania informowała pracowników ZUS u o przyczynie złożenia wniosku, a zatem pracownicy winni poinformować ją o tym, że świadczenie wspierające nie pokrywa się ze świadczeniem pielęgnacyjnym, oraz, że zostanie ono wypłacone w razie spełnienia warunków z wyrównaniem. Jako logiczne wskazała, ze nie działała by na swą szkodę pozbawiając się środków do życia, a emerytura jest jej jedynym źródłem utrzymania. Wskazała także, że nie może być dyskryminowana z tego powodu, ze jej niepełnosprawne dziecko ukończyło 18 lat gdyż w przeciwnym razie mogłaby pobierać równolegle świadczenia i pracować.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelacyjne wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i wypłatę wyrównania emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest w pełni zasadna. Trafny okazał się zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 135 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j.Dz.U. z 2024r. poz. 1631) poprzez jego niezastosowanie.

Stan faktyczny niniejszej sprawy nie jest sporny. Wynika z niego, że wnioskodawczyni 1 grudnia 2023r. zwróciła się z wnioskiem o zawieszenie wypłaty emerytury pomostowej intencjonalnie – wskazując, że ubiega się w Urzędzie Miasta o świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad niepełnosprawnym synem K. (urodzonym (...)). Wnioskodawczyni zależało na otrzymaniu świadczenia pielęgnacyjnego od grudnia 2023 roku, jako korzystniejszego od emerytury pomostowej. Jednocześnie miała świadomość, że od 1 stycznia 2024 roku będzie mogła się ubiegać w ZUS dla niepełnosprawnego syna o świadczenie wspierające. Nie miała wiedzy, że świadczenie to jest możliwe do wypłaty wstecznie od daty uzyskania dla niepełnosprawnego dziecka wymaganych punktów. Decyzje jej były nakierowane na utrzymanie rodziny na jak najkorzystniejszym możliwie w tych warunkach finansowo poziomie. Jest to oczywiście logiczne i właściwe – szczególnie, jeśli się weźmie pod uwagę, ze wnioskodawczyni opiekuje się niepełnosprawnym synem. Równolegle z uwagi na korzystniejszy finansowo wymiar świadczenia wspierającego wnioskodawczyni po wejściu w życie ustawy o świadczeniu wspierającym w dniu 8 stycznia 2024 roku złożyła wniosek o jego przyznanie. Wobec ustalenia poziomu wsparcia dla syna wnioskodawczyni w ilości 93 punktów decyzją z dnia 14 maja 2024 roku M. N. zdecydowała się na otrzymywanie świadczenia wspierającego od dnia 1 stycznia 2024 roku, jako korzystniejszego, zaś świadczenie pielęgnacyjne zwróciła. Wnioskodawczyni konsekwentnie wyjaśniała przed organem okoliczności składania kolejnych wniosków i podnosiła, że powinna być prawidłowo poinformowana o tym, iż świadczenie wspierające może być wypłacone z wyrównaniem.

Spór, zatem dotyczy granicy odpowiedzialności organu rentowego za błąd, w rozumieniu art. 135 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, polegający w tym przypadku na zaniechaniu zabezpieczenia interesów ubezpieczonej M. N., która wskutek niezrozumienia i niejasności przepisów prawa oraz zaniechania organu została postawiony w sytuacji, w której przez wydanie decyzji o zawieszeniu prawa do emerytury bez stosownego, zindywidualizowanego jej pouczenia ubezpieczona utraciła prawo do emerytury za sporny okres, do której była niewątpliwie uprawniona.

Wypada przypomnieć, że ustawa z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023r. poz.1429 z dnia 2023.07.26 ) weszła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r., a zatem analiza jej postanowień była możliwa przez fachowych pracowników pozwanego przez okres kilku miesięcy poprzedzających wejście w życie ustawy. Świadczenie wspierające jest nowym świadczeniem adresowanym do pełnoletnich niepełnosprawnych osób. Jest świadczeniem, które ma służyć częściowemu pokryciu wydatków ponoszonych na zaspokajanie szczególnych potrzeb życiowych uprawnionych - art. 3 pkt 1. A zatem ma poprawić sytuację materialną tej grupy społecznej. Jest ono adresowane bezpośrednio do pełnoletnich osób z niepełnosprawnością posiadającym decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia. W myśl ust. 2, świadczenie wspierające przysługuje osobie w wieku od ukończenia 18 roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeb wsparcia, o której mowa w art. 6b ³ ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 100, 173, 240, 852, 1234, 1429), zwanej dalej "decyzją ustalającą poziom potrzeby wsparcia", w której potrzeby wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych.

Istotnym jest, że ustalenie prawa do świadczenia wspierającego oraz jego wypłata następuje na wniosek osoby, o której mowa w art. 3 ust. 2, lub osoby upoważnionej do jej reprezentowania. Wniosek składa się nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stała się ostateczna. Wniosek składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 9 ust. 1-3 ww. ustawy). Z treści art. 13 ust. 1-5 ww. ustawy wynika, iż przyznanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wspierającego nie wymaga wydania decyzji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnia osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające informację o przyznaniu tego świadczenia oraz o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego na jej profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Informacja o przyznaniu świadczenia wspierającego oraz o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego lub zawiadomienie o umieszczeniu tej informacji oraz zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego na profilu informacyjnym mogą zostać przesłane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej lub numer telefonu. Nieodebranie informacji o przyznaniu świadczenia wspierającego nie wstrzymuje wypłaty tego świadczenia. Dopiero w sprawach odmowy przyznania świadczenia wspierającego, uchylenia lub zmiany prawa do świadczenia wspierającego oraz nienależnie pobranego świadczenia wspierającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję. Decyzje, postanowienia, zawiadomienia, wezwania, zaświadczenia, informacje i inne pisma w sprawie świadczenia wspierającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych doręcza osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające i osobie pobierającej świadczenie wspierające wyłącznie w postaci elektronicznej na jej profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS. Informacja o umieszczeniu na profilu informacyjnym decyzji, postanowienia, zawiadomienia i innego pisma w sprawie świadczenia wspierającego może zostać przesłana przez ZUS osobie ubiegającej się o świadczenie na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej lub numer telefonu.

Powyższe Sąd Apelacyjny przytacza wskazując cel prawodawcy zatroszczenia się w szczególny (i mniej sformalizowany) sposób o zabezpieczenie osoby niepełnosprawnej, ale skoro osoba taka wskutek własnej niepełnosprawności korzysta z opieki jej opiekuna to rzecz jasna troska o zabezpieczenie finansowe dotyczy także i tego opiekuna. Służy temu również treść art. 26 ust. 1 i 2 ww. ustawy zgodnie, z którym prawo do świadczenia wspierającego ustala się od miesiąca, w którym wpłynął wniosek. Jeżeli w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, zostanie złożony wniosek, prawo do świadczenia wspierającego ustala się od miesiąca, w którym złożono wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.

Mając wszystkie powyższe okoliczności na względzie i analizując podniesione zarzuty apelacyjne podkreślić należy, że Sąd Apelacyjny w pełni podziela argumentację wskazaną w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2017 r. II UK 252/16 (OSNP 2018/6/81, LEX nr 2321883), że organ rentowy dopuszcza się błędu, gdy bez analizy okoliczności leżących u podstaw wniosku uprawnionego o zawieszenie wypłaty emerytury oraz bez współdziałania z innym organem wstrzymuje realizację świadczenia. Organy władzy publicznej we wspólnym działaniu mają obowiązek zabezpieczyć interesy beneficjentów, tak by prawa tych osób nie zostały naruszone wskutek niezrozumienia czy niejasności przepisów. Zaniedbanie tego obowiązku stanowi błąd organów, a w przypadku organu rentowego jest to błąd w rozumieniu art. 135 ust. 3 ustawy emerytalnej. Podobne stanowisko wyraził w wyroku z dnia 17.03.2021 r. WSA w Bydgoszczy II SA/Bd 797/20.

Zakres pojęciowy błędu organu był przedmiotem obszernej analizy doktryny i orzecznictwa. W piśmiennictwie wskazuje się, że błąd organu rentowego polega na rozbieżności pomiędzy treścią jego orzeczenia a stanem uprawnień rzeczywiście posiadanych przez zainteresowanego. Do stwierdzenia błędu nie jest konieczna kwestia subiektywnego przeświadczenia czy winy, lecz chodzi o błąd w znaczeniu obiektywnym (komentarz do art. 133 Emerytury i renty red. Gudowska 2013, wyd. 1/ Ostaszewski wraz z przywołanymi tam poglądami piśmiennictwa i utrwalonym orzecznictwem; Legalis). Między innymi w wyroku z 19 lutego 2002 r., II UKN 116/01, www.sn.pl, Sąd Najwyższy uznał, że podstawowa zasada, według której odmowa lub przyznanie niższych świadczeń w następstwie błędu organu rentowego lub odwoławczego uzasadnia wypłatę świadczeń za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, obowiązuje także wtedy, gdy błąd organu rentowego wynikał z zawinienia pracownika organu rentowego.

W niniejszej sprawie należy podkreślić, że wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury pomostowej, otrzymała decyzję o jej przyznaniu, otrzymywała świadczenie, a następnie złożyła wniosek o jej niewypłacanie z powodu ubiegania się o świadczenia dla niepełnosprawnego syna K., pozostając w przekonaniu, że nie może pobierać świadczeń w zbiegu. Co istotne - składając wniosek o zawieszenie postępowania informowała pracowników ZUS u o przyczynie złożenia wniosku, a zatem pracownicy pozwanego w ocenie sądu odwoławczego winni poinformować ją o tym, że świadczenie wspierające nie pokrywa się ze świadczeniem pielęgnacyjnym, oraz, że zostanie ono wypłacone w razie spełnienia warunków z wyrównaniem wstecz. Apelująca logicznie wskazała, że nie działała by na swą szkodę (i syna K.) pozbawiając się środków do życia, a emerytura jest jej jedynym źródłem utrzymania. Działania swoje podejmowała, – co wymaga zaakcentowania - w uzasadnionej trosce o zabezpieczenie finansowe rodziny, a w szczególności w interesie niepełnosprawnego, (co prawa dorosłego, ale pozostającego pod jej opieką) dziecka. Co także wymaga podkreślenia stosownych informacji nie uzyskała też z innej instytucji skoro decyzją z dnia 10 lipca 2024r. w sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych przyznanych decyzją nr (...) (...).2023 z dnia 12 grudnia 2023r., Prezydent Miasta S. ustalił nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 11 277,29 zł wypłacone wnioskodawczyni w okresie od 8 stycznia 2024r. do 30 kwietnia 2024r.. Następnie, po otrzymaniu z ZUS informacji, – co stało się dopiero w dniu 30 czerwca 2024 r. - o uzyskaniu prawa do świadczenia wspierającego, od daty złożenia wniosku tj. stycznia 2024 roku, czyli w pierwszym możliwym terminie po wejściu w życie ustawy o świadczeniu wspierającym, złożyła wniosek o podjęcie wypłaty emerytury za okres wsteczny od 1 grudnia 2023 roku, zaś wniosek został uwzględniony tylko w zakresie bieżących należności. Wymaga też podkreślenia, że złożenie wniosku w grudniu 2023 roku o zawieszenie postępowania było podyktowane bieżącą sytuacją prawną a w szczególności tym, że w tej dacie nie mogła ubiegać się o przyznanie świadczenia wspierającego, co stało się możliwe dopiero od 1 stycznia 2024 roku. Co więcej wnioskodawczyni nie miała wiedzy o możliwości ubiegania się wstecznie o świadczenie wspierające dla niepełnosprawnego dziecka. Nie została też poinformowana o warunkach i możliwych wariantach świadczeń, jakich może się ubiegać.

Wypada też przypomnieć, że zgodnie z treścią art. 103 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej może ulec zawieszeniu również na wniosek emeryta lub rencisty – tak jak w niniejszej sprawie. Należy zauważyć, że przepis mówi o zawieszeniu prawa, a nie wypłaty świadczenia. Sąd odwoławczy podziela argumentację wyrażoną między innymi w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2017 roku, II UK 252/16, że pozytywne rozpatrzenie wniosku uprawnionego do emerytury o zawieszenie tego prawa, musi być poprzedzone analizą okoliczności towarzyszących złożeniu takiego wniosku. Jako argument należy między innymi wskazano, że emerytura jest świadczeniem powszechnym, zabezpieczającym środki na zaspokojenie bieżących potrzeb ubezpieczonych. Świadczenie to jest realizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na rzecz uprawnionego. Każda, zatem aktywność uprawnionego, adresowana do organu rentowego powinna spotkać się z aktywnością organu realizowaną według reguł przewidzianych w kodeksie postępowania administracyjnego, zważywszy na treść art. 66 ust. 4 i art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Słusznie apelująca wskazuje, że organ rentowy nie wywiązał się należycie ze swych obowiązków nie pouczając jej w sposób wystarczający o przysługujących jej i jej niepełnosprawnemu dziecku uprawnieniach i obowiązkach, a w szczególności o charakterze możliwych świadczeń. W toku postępowania organy administracji publicznej winny stać na straży praworządności, podejmować wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli (art. 7 k.p.a.). Są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek (art. 9 k.p.a.). Co więcej, ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 935) został dodany do procedury administracyjnej art. 7b, który stanowi, że w toku postępowania organy administracji publicznej współdziałają ze sobą w zakresie niezbędnym do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli oraz sprawność postępowania, przy pomocy środków adekwatnych do charakteru, okoliczności i stopnia złożoności sprawy. Wszystko to ma szczególne znaczenie, jeśli się weźmie pod uwagę, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia ze szczególnym interesem, nie tylko wnioskodawczyni, ale i jej niepełnosprawnego dziecka, którego wnioskodawczyni jest opiekunem. Rzeczą zaś oczywistą jest, że dla opiekunów dzieci niepełnosprawnych pobierających emerytury złożenie wniosku o ich zawieszenie i wstrzymanie wypłaty wiąże się z lękiem pozostania przez pewien okres bez środków do życia. Co więcej w przypadku niniejszej sprawy wnioskodawczyni nie mogła mieć pewności, co do uzyskania dla syna K. świadczenia wspierającego, czy świadczenie w ogóle zostanie im przyznane i tym samym tym bardziej na organie rentowym ciążył obowiązek ustalenia, czy w tych realiach złożenie wniosku o zawieszenie wypłaty emerytury na tym etapie było celowe, a nadto konieczne było szczegółowe poinformowanie wnioskodawczyni o możliwych rozwiązaniach a w szczególności możliwości wstecznego przyznania świadczenia wspierającego i możliwych konsekwencjach. Z tych obowiązków instytucje Państwa w niniejszej sprawie nie wywiązały się. Sąd Apelacyjny stoi przy tym na stanowisku, że wnioskodawczyni wykazała maksimum staranności i odpowiedzialności, czego nie można dowieść po stronie fachowego, dysponującego profesjonalnymi z założenia siłami organu, jakim jest pozwany. W sprawie organ rentowy nie ma, więc podstaw do twierdzenia, że zaistniała sytuacja jest wynikiem niewłaściwej działalności innego organu władzy, ponieważ to organ rentowy był adresatem wniosku i decydentem, zatem był zobowiązany do poprowadzenia wskazanego postępowania w myśl ogólnych zasad procedury administracyjnej. M. N. wykazał natomiast duże zaangażowanie i zabiegała o legalność podejmowanych działań wobec nie tylko instytucji rentowej ale i w stosunku do innych władz. Zdaniem Sądu Apelacyjnego okoliczności faktyczne przyjęte przez Sąd Okręgowy i niekwestionowane rzez strony pozwalając przyjąć, że zaistniały podstawy do stwierdzenia opisanego powyżej błędu organu rentowego i zastosowania normy art. 135 ust. 3 ustawy emerytalnej. W toku bowiem postępowania w stosunku do wnioskodawczyni i podlegającego jej opiece niepełnosprawnego syna K. organy administracji publicznej nie współdziałały ze sobą mając na względzie słuszny interes M. N.. Z wystąpieniem błędu organu rentowego ww. przepis ustawy wiąże doniosłe skutki prawne, a przede wszystkim stwarza obowiązek wznowienia wypłaty, poczynając od miesiąca, w którym je wstrzymano, do zgłoszenia wniosku o wznowienie wypłaty, co w niniejszej sprawie obejmuje okres od 1 stycznia 2024r. do 30 kwietnia 2024r..

Zgodnie zaś z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Przez wyjaśnienie "ostatniej niezbędnej okoliczności" trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego prawa wnioskodawcy do świadczenia. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 159/04, OSNP nr 19/2005, poz. 308). Analiza zarzutów zawartych w apelacji oraz dotychczasowego postępowania doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że odmowa przyznania ubezpieczonej prawa do wypłaty emerytury nastąpiła wskutek błędu organu rentowego, co powodowałoby stwierdzenie odpowiedzialności tego organu. W ocenie Sądu odwoławczego, odmowa przyznania prawa do świadczenia była spowodowana okolicznościami zależnymi od Zakładu. Organ rentowy błędnie ocenił bowiem sytuację, w jakiej znalazła się wnioskodawczyni. Co za tym idzie należało zmienić zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1k.p.c. jak w sentencji wyroku.

Ewa Preneta – Ambicka

Sygn. akt: III AUa 136/25

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć pełn. organu rentowego.

2.  Kal. 2 m-ce.

SSA Ewa Preneta – Ambicka

Rzeszów, dnia 24.11.2025 r.