Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

	Przewodniczący:	SSA Ewa Madera
	Sędziowie:	SSA Bogumiła Burda SSA Alicja Podczaska (spr.)
	Protokolant	sekr. sądowy Anna Kuźniar

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2014 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku B. G. i M.

G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawczynię oraz wnioskodawcę

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 15 listopada 2013 r. sygn. akt III U 887/13

uchyla zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia 14 maja 2013 roku i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania bezpośrednio temu organowi rentowemu .

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 maja 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z powołaniem się na przepisy art. 83 ust 1 pkt 3 oraz art. 23 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

( Dz. U. z 2007 r. Nr 11 , poz. 74 ) stwierdził , że zobowiązanyM. G. ( współmałżonka B. G. ) posiada zaległości w opłacaniu należności z tytułu składek na łączną kwotę 16.861,69 zł .

W dalszej części decyzji organ rentowy wymienił wysokość poszczególnych należności i okresy , za które te należności powstały.

Należności te obejmowały zaległe składki na ubezpieczenie społeczne , składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne , jak również kwoty należnych odsetek od powyższych należności , koszty egzekucyjne i opłaty manipulacyjne .

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał na przepisy regulujące obowiązek opłacania składek z poszczególnych tytułów . Wskazał nadto , że ZUS Inspektorat w M. powiadomił płatnika składek o wszczęciu wobec niego postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek .

Powołał również postępowanie administracyjne przeprowadzone przez ZUS – Inspektorat w M. przed wydaniem w/w decyzji .

W dniu 19 czerwca 2013 r. od powyższej decyzji wniosła odwołanie B. G. , wnosząc o jej zmianę w ten sposób , że zostanie zwolniona z obowiązku uiszczenia należności z tytułu składek . W uzasadnieniu wskazała , że składki zostały obliczone nienależnie i skarżący nie był świadomy spoczywającego na nim obowiązku , jak również , że w okolicznościach stanu faktycznego zachodzą przesłanki do odroczenia terminu płatności należności

z tytułu składek oraz rozłożenia należności na raty , bo skarżący znajduje się

w wyjątkowo trudnej sytuacji finansowej związanej z aktualnym kryzysem ekonomiczno – gospodarczym , dlatego jego zdolności płatnicze są rażąco ograniczone . Wniosła o rozpoznanie sprawy pod swoją nieobecność .

W dniu 28 czerwca 2013 r. od powyższej decyzji wniósł odwołanie M. G. , domagając się jej uchylenia i umorzenia postępowania . Wskazał , że należności wskazane w decyzji ZUS zostały wyliczone w sposób nierzetelny co do okresu oraz kwoty zaległości . Podał , że decyzja nie uwzględnia m.in. wpłat z dnia 5 kwietnia 2013 r. Nadto , wnioskodawca podał , że ZUS sam potwierdził wobec niego w zaświadczeniu z 22.12.2011 r. o niezaleganiu składek .

Na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 r. wnioskodawca oświadczył , że zalega ZUS – owi tytułem składek ale w innej kwocie niż wylicza ZUS .

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w decyzji z dnia 14 maja 2013 r. Wskazał , że ustalił stan faktyczny

w oparciu o zgromadzony w toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego materiał dowodowy oraz dane zaewidencjonowane w systemie informatycznym ZUS ( konto ubezpieczonego , konto płatnika składek ) na dzień wydania decyzji . Uzasadnił , że w dniu 22.12.2011 r. organ rentowy wydał zaświadczenie o niezaleganiu w opłaceniu składek gdyż na dzień wydania zaświadczenia , płatnik składek nie zalegał z płatnościami . Termin płatności składek na 12/2011 przypada 16.01.2012 r. W rozliczeniu konta płatnika składek dla celów zaskarżonej decyzji uwzględnione zostały wpłaty składek FUS dokonane

w dniu 5.04.2013 r. w kwotach wskazanych w załączonych przez wnioskodawcę dowodach wpłat . Rozliczenie tych wpłat zostało uwzględnione przez ZUS . Po rozliczeniu wpłat na koncie płatnika składek pozostały wykazane niedopłaty składek .

Ostatecznie więc kwoty należności głównych z tytułu składek za okres wskazany w zaskarżonej decyzji nie uległy zmianie . Organ rentowy podał , że wnioskodawca nie skorzystał z przysługującego mu prawa czynnego udziału

w prowadzonym postępowaniu i w wniesionym odwołaniu stawia zarzuty , które nie znajdują potwierdzenia w aktach sprawy .

Sąd Okręgowy – Sąd pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu po rozpoznaniu sprawy wyrokiem z 15 listopada 2013 r. oddalił odwołanie .

W toku przeprowadzonego postępowania Sąd ten ustalił , że wnioskodawca M. G. prowadzi działalność gospodarczą . Z tego tytułu podlega ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu .

Dnia 22 grudnia 2011 r. ZUS Inspektorat w M. wydał wnioskodawcy zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek wg stanu na dzień 22.12.2011 r.

Dnia 3 stycznia 2013 r. Dyrektor Oddziału ZUS w R. wystawił trzy zajęcia egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych tytułem zaległych składek za lata 2009 – 2012 na kwoty należności głównych 3.342,25 zł ,

304.43 zł i 7.111.84 zł wraz z odsetkami , kosztami egzekucyjnymi i kosztami upomnienia .

ZUS Inspektorat w M. w dniu 20.03.2013 r. powiadomił płatnika składek M. G. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia , informując jednocześnie , iż zgodnie z art. 10 § 1 k. p. a. strona ma prawo czynnego udziału w każdym stadium postępowania a przed wydaniem decyzji może wypowiedzieć się co do zebranych dowodów i materiałów . W dniu 24.04.2013 r. M. G. został poinformowany o zakończeniu postępowania oraz możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów przed wydaniem decyzji ale z powyższych uprawnień nie skorzystał . Ze względu na zakres odpowiedzialności osób pozostających w związku małżeńskim o wszczęciu takiego postępowania i jego zakończeniu została również poinformowana małżonka płatnika składek B. G. , która skorzystała w dniu 30.04.2013 r. z powyższych uprawnień i w piśmie z dnia 30 kwietnia 2013 r. oświadczyła , że zapoznała się ze zgromadzoną w aktach dokumentacją i nie wnosi zastrzeżeń .

Sąd podał również rozliczenie składek M. G. jako płatnika składek na FUS , FUZ i FGŚP od grudnia 2011 do marca 2013 r. , jakiego dokonał ZUS .

Za w/w okres należność główna z tytułu składek na FUZ wyniosła 4.863,28 zł . Odsetki od powyższej zaległości ( naliczone do dnia 10.05.2013 r. ) – 430,00 zł , 234,60 zł – z tytułu kosztów egzekucyjnych i opłaty manipulacyjnej na ubezpieczenie zdrowotne ( za okres od 12/2011 do 08/2012 ) , 35,20 zł z tytu łu kosztów upomnienia na ubezpieczenia zdrowotne ( za okres od 12/2011 do 11/2012 ) .

Za okres od 04/2012 do 03/2013 należność główna z tytułu składek na FP i FGŚP wyniosła 542,54 zł . Odsetki od powyższej zaległości ( naliczone do dnia 10.05.2013 r. ) – 00,00 zł; 26,90 zł – z tytułu kosztów egzekucyjnych i opłaty manipulacyjnej ( za okres od 07/2012 do 08/2012 ) ; 17,60 zł z tytułu kosztów upomnienia ( za okres od 07/2012 do 11/2012 ) .

Wnioskodawca dnia 5 kwietnia 2013 r. na konto ZUS dokonał pięciu wpłat tytułem składek : w kwocie 804,80 zł za 12/2011 , w kwocie 922,60 zł za 01/2012 , w kwocie 979,90 zł za 02/2012 , w kwocie 968,90 zł za 03/2012 , w kwocie 968,30 zł za 04/2012 .

Sąd Okręgowy podał również jakie kwoty nieopłaconych składek pozostały na koncie płatnika po rozliczeniu w/w wpłat oraz stwierdził , że kwoty należności głównych z tytułu składek za okres wskazany w decyzji nie uległy

w związku z tym zmianie .

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu prawnym wydanego orzeczenia podał , że od 1 stycznia 1999 r. tj. od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. Nr 137 , poz. 887 ze zm. ) zwanej dalej ustawą , osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, tak jak M. G. , podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu – art. 6 ust 1 pkt 5 ustawy . Osoby takie obowiązkowo podlegają również ubezpieczeniu zdrowotnemu na podstawie art. 66 ust 1 pkt c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ( Dz. U. nr 210 , poz. 2135 ze zm.) .

Wnioskodawca zobowiązany jest płacić także składki na Fundusz Pracy

i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zgodnie z art. 104 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( Dz. U. Nr 99 poz. 1001 ) .

Osoby prowadzące działalność gospodarczą obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności

( art. 13 pkt 4 ustawy ) .

Zgodnie z art. 16 ust 4 tej ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne , rentowe , chorobowe wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działal ność finansują w całości , z własnych środków , sami ubezpieczeni . Zaś zgodnie z art. 17 ust 3 ustawy składki na ubezpieczenie społeczne osoby te same obliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu .

Zgodnie z art. 60 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa ( tekst jednolity : Dz. U. z 2005 r. nr 8 , poz. 60 z późn . zm.) , który – na mocy art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – ma zastosowanie do należności z tytułu składek pobieranych przez ZUS , za termin dokonania zapłaty uważa się : przy zapłacie gotówką – dzień wpłacenia należności z tytułu składek na rachunek bankowy ZUS w banku , placówce pocztowej lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo – kredytowej ; w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego płatnika . Zgodnie z art. 23 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika odsetki za zwłokę na zasadach i wysokości określonych ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa ( Dz. U. z 2005 r. nr 8 , poz. 60 ze zm.) . Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zalicza odsetek za zwłokę jeżeli ich wysokość nie przekracza kwoty 6,60 zł . Zgodnie z art. 53 § 3 oraz art. 55 § 1 i § 2 ustawy – Ordynacja podatkowa , płatnik jest zobowiązany do obliczania odsetek , bez wezwania Zakładu , oraz ich wpłaty wraz z kwotą należności głównej . Odsetki za zwłokę nalicza się odrębnie od nieopłaconych należności za każdy okres rozliczeniowy .

Ponadto jak wynika z § 6 ust 3 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania

w sprawach rozliczania składek , do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. nr 78 , poz. 465 z późn . zm .) wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne , na Fundusz Emerytur Pomostowych , na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dokonane przez płatnika składek po terminie określonym w ustawie powinny obejmować również odsetki za zwłokę . W przypadku gdy wpłata , o której mowa w ust 3 , nie uwzględnia odsetek za zwłokę , mimo jej dokonania po terminie określonym w ustawie , Zakład rozlicza dokonaną wpłatę proporcjonalnie na pokrycie kwoty zaległych składek oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku , w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości

z tytułu składek do kwoty odsetek za zwłokę .

Do składek na Fundusz Pracy , Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie : ich poboru , egzekucji , wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty , przepisów karnych , dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach , ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg

i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne – art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych .

Sąd podał , że okolicznością niesporną w sprawie było to , że w okresie objętym zaskarżoną decyzją M. G. prowadził działalność gospodarczą i z tego tytułu zobowiązany był w świetle w/w przepisów do zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne , ubezpieczenie zdrowotne i składek na FP i FGŚP.

Wnioskodawca w złożonym odwołaniu podnosił , że nie ma zaległości na rzecz ZUS czego dowodem były wpłaty za 12/2011 w kwocie 804,80 zł ,za 01/2012 w kwocie 922,60 zł , za 02/2012 w kwocie 979,90 zł , za 03/2012 w kwocie 968,90 zł , za 04/2012 w kwocie 968,30 zł . Natomiast na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 r. wskazywał , że zalega ZUS – owi tytułem składek ale w innej kwocie niż wylicza ZUS .

W ocenie Sądu organ rentowy w sposób szczegółowy w aktach ubezpieczeniowych dokonał rozliczenia należnych składek z dokonanymi przez wnioskodawcę wpłatami – z uwzględnieniem wpłat , na które wskazywał on w złożonym odwołaniu .

Pomimo zawiadomienia o wszczęciu postępowania co do należnych składek , wnioskodawca nie skorzystał z możliwości czynnego wzięcia udziału w prowadzonym postępowaniu jak również nie skorzystał z możliwości zapoznania się z dokumentami przed wydaniem decyzji .

Wnioskodawca pomimo kwestionowania kwoty zaległości i okresu wskazanego w zaskarżonej decyzji , nie wskazał jaką kwotę jego zdaniem zalega tytułem składek i za jaki okres . Poza stwierdzeniem , że nie zgadza się z wyliczeniem ZUS . Nie złożył również żadnych wniosków dowodowych w sprawie .

Powoływanie się przez wnioskodawcę na jego zdaniem błędne zajęcia konta przez ZUS dnia 3 stycznia 2013 r. i zaświadczenie o niezaleganiu składek na dzień 22.12.2011 r. nie zmienia oceny Sądu . Przedmiotem niniejszego po stępowania było bowiem określenie zaległości w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji na co organ rentowy przedłożył szczegółowe wyliczenia ,

w tym wyliczenia od stycznia 1999 r. , których wnioskodawca skutecznie nie zakwestionował .

Dlatego też Sąd oddalił odwołanie M. G. jako nieuzasadnione .

Sąd oddalił także odwołanie B. G. .

Zdaniem Sądu małżonek płatnika B. G. nie kwestionowała wysokości zaległości tytułem niezapłaconych składek , podnosiła jedynie , że w okolicznościach stanu faktycznego zachodzą przesłanki do odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenia należności na raty z uwagi na trudną sytuację finansową spowodowaną kryzysem ekonomiczno – gospodarczym. Odpowiedzialność B. G. w zakresie zaległych składek jako małżonka płatnika , ograniczona do majątku wspólnego płatnika i jego małżonka , wynika z art. 29 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa ( Dz. U. z 2005 r. , nr 8 poz. 60 z późn . zm.) .

W podstawie prawnej orzeczenia Sąd dodatkowo powołał art. 477 ¹⁴ § 1

k. p. c.

Powyższy wyrok Sądu Instancji zaskarżyli sporządzoną wspólnie apelacją B. G. i M. G. .

Apelacja zarzuca błąd w ustaleniach faktycznych poczynionych w sprawie polegający na bezkrytycznym uznaniu za prawidłowe wyliczeń ZUS

i stwierdzeniu istnienia niedopłaty w kwocie wskazanej w decyzji z dnia 14 maja 2013 r. gdy jak wynika z zestawienia ZUS zaległość w opłatach nie przekracza kwoty zawartej w zaskarżonej decyzji .

Apelujący uznał , że Sąd poczynił ustalenia dotyczące zaległych składek z lat 90- tych , które uległy przedawnieniu . Dlatego skarżący uznali , że Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu nie rozpoznał istoty sprawy .

Apelacja zawiera wnioski :

- o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania lub

- zmianę zaskarżonego wyroku przez uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowanie w sprawie .

Organ rentowy nie odniósł się do wniesionej apelacji .

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja płatnika składek M. G. i jego małżonki B. G. okazała się skuteczna , z innych jednakże przyczyn , niż te jakie skarżący wymienili w zarzutach apelacji .

Zakres i przedmiot rozpoznania w sprawach z ubezpieczeń społecznych wyznacza treść decyzji organu rentowego . W tym wypadku przedmiotem sądowego postępowania odwoławczego była decyzja ZUS/O w R. z 14 maja 2013 r. adresowana do M. G. , jako płatnika składek oraz jego małżonki B. G. , stwierdzająca zaległość w opłaceniu należności z tytułu składek na łączną kwotę 16.861,69 zł .

Decyzję tą organ rentowy wydał z powołaniem na przepisy ( art. 83 ust 1 pkt 3 i art. 23 ust 1 ) ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych . Z uzasadnienia decyzji wynikało , że wyłącznie M. G. w okresie objętym jej treścią był osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą . Jego żona B. G. wskazana również jako adresat decyzji – tym samym będąca stroną postępowania odwoławczego przed sądem- nie współpracowała przy prowadzeniu tej działalności . Fakt adresowania decyzji o przypisie składek i zobowiązaniu zapłaty również do niej , organ rentowy uzasadniał „zakresem odpowiedzialności osób pozostających

w związku małżeńskim” , ze względu na odpowiedzialność współmałżonka

z art. 29 ordynacji podatkowej za zaległości składkowe dłużnika – małżonka .

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy mówi o „ poinformowaniu” małżonki dłużnika o treści wydanej decyzji . W istocie jednak , adresując przedmiotową decyzję w sposób wyraźny do M. G. i jego małżonki B. G. , organ rentowy przyznał tej ostatniej , status strony postępowania administracyjnego .

Zgodnie z art. 28 k. p. a. stroną jest każdy , czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek . W tym wypadku „interes prawny” oznacza interes oparty na prawie lub chroniony przez prawo . Przy czym przepis ten wymaga aby postępowanie dotyczyło interesu prawnego lub obowiązku danego podmiotu w sposób bezpośredni . Jeżeli zatem decyzja stwierdza , że postępowanie dotyczy interesu prawnego lub obowiązku podmiotu , to nie jest dopuszczalne określenie hipotetycznego wpływu wyniku tego postępowania na sytuację prawną tego podmiotu . Postępowanie administracyjne bowiem dotyczy danego podmiotu , który jest stroną postępowania . W tym wypadku stroną postępowania administracyjnego niewątpliwie był M. G. , jako płatnik składek . Przymiotu strony natomiast wymienionej w spornej decyzji ( jaką jest adresatka ) nie mogła mieć żona M. B. M. G. . Jej przyszła , ewentualna ( a więc hipotetyczna ) odpowiedzialność za długi składkowe współmałżonka , nie stanowi podstawy do adresowania do niej decyzji ustalającej wymiar nieopłaconych należności z tytułu składek , których płatnikiem był wyłącznie jej mążM. G..

Rozciągnięcie odpowiedzialności na współmałżonka dłużnika składek na podstawie art. 29 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa w zw.

z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych , może nastąpić wyłącznie na podstawie wydanej w tym przedmiocie przez organ rentowy decyzji .

Wadliwość spornej decyzji ZUS/O w R. z dnia 14 maja 2013 r. polegała więc na tym , że B. G. , jako małżonka płatnika składek M. G. ,. została wymieniona , jako adresat powyższej decyzji – tym samym błędnie nadano jej status strony postępowania administracyjnego w tej sprawie .

Błędne oznaczenie stron w decyzji administracyjnej ( art. 107 § 1 w zw.

z art. 28 k. p. a. ) powoduje , że z uwagi na swą wadliwość nie może być ona przedmiotem postępowania odwoławczego przed sądem ubezpieczeń społecznych .

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny zgodnie z treścią art. 477 ^{14 a} k. p. c. orzekł jak w sentencji wyroku .