Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie

Sygn. akt III AUa 695/20

Uzasadnienie
wyroku z dnia 10 września 2021 r.

Decyzją z dnia 22 lipca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. odmówił wnioskodawczyni G. Z. prawa do świadczenia postojowego, powołując w podstawie prawnej decyzji art. 15 zv ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.) w zw. z art.83 ust.1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz.U.
z 2020 r., poz. 266 ze zm.) . W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że wnioskodawczyni nie spełnia warunków do uzyskania świadczenia postojowego ponieważ , na dzień złożenia wniosku ( który wpłynął do organu rentowego w dniu 20 lipca 2020 r.) podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu pracowniczego zatrudnienia .

Odwołania od powyższej decyzji ZUS wnieśli zarówno G. Z. jak
i jej zleceniodawca (...) Sp. z o.o. we W. ( sprawy połączone przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia w trybie art. 219 k.p.c.). W jednobrzmiących odwołaniach , domagając się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie ubezpieczonej prawa do świadczenia postojowego , odwołujący się podnieśli ,że zleceniobiorca złożył wniosek o świadczenie postojowe do zleceniodawcy już w kwietniu 2020 r. a tylko ze względu na dużą ilość tego rodzaju wniosków płatnik przekazał go do ZUS dopiero w dniu 20 lipca 2020 r. W tej sytuacji wiążąca winna być data złożenia wniosku przez zleceniobiorcę u płatnika tym bardziej, że przepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 , innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ( Dz.U.
z 2020r. , poz. 374 ze zm.) wymuszają tego rodzaju pośrednictwa .Tym samym czynność ta ma charakter jedynie formalno-techniczny . G. Z. nie pozostawała zaś w innym ubezpieczeniu w kwietniu 2020 r.

W odpowiedziach na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. wniósł o oddalenie żądań odwołujących się ,podtrzymując w całości argumentację przywołaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji . Jednocześnie pozwany organ rentowy podkreślał , że za słusznością jego racji przemawia brzmienie art. 15zs ust. 6 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ( Dz.U.
z 2020 r. poz. 374 ze zm.).

Sąd Okręgowy w Rzeszowie, po rozpoznaniu odwołań na posiedzeniu niejawnym wydał w dniu 3 września 2020 r. (sygn. akt IV U 856/20) wyrok , którym zmienił zaskarżoną decyzję ZUS w ten sposób, że przyznał G. Z. prawo do świadczenia postojowego . Na podstawie zgromadzonych w postępowaniu przedsądowym przez organ rentowy dowodów z dokumentów Sąd Okręgowy ustalił, że G. Z. oraz (...) Sp. z o.o. łączyła umowa zlecenia zawarta
w dniu 14 lutego 2020 r. na okres od 1 marca do 31 maja 2020 r. Miesięczny przychód z tej umowy wynosił 882,00 zł. G. Z. złożyła wniosek o świadczenie postojowe za pośrednictwem swojego zleceniodawcy w kwietniu 2020 r. Ten jednak dopiero w dniu 20 lipca 2020 r. przekazał GO do ZUS , co pozostawało w związku
z dużą liczbą tego rodzaju wniosków zleceniobiorców ww. płatnika wymagających „przeprocedowania”.Na dzień wpływu powyższego wniosku do pozwanego organu rentowego odwołująca się G. Z. pozostawała już w ubezpieczeniu pracowniczym ( z tytułu umowy o pracę zawartej także z (...) Sp. z o.o.). W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Rzeszowie , dokonując oceny prawnej sprawy , uznał żądanie odwołujących się za w pełni zasadne, a zaskarżoną decyzję ZUS za naruszającą prawo . Podkreślając bowiem ratio legis wprowadzonego przepisami ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ( Dz.U. z 2020 r., poz.374 ze zm.) świadczenia postojowego , jako formy wsparcia dla przedsiębiorców i osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych ( w tym umowy zlecenia ) w związku z utratą przez nich przychodu wskutek , wynikającego z sytuacji epidemiologicznej , przestoju , a także akcentując konieczność składania wniosków o świadczenie postojowe przez zleceniobiorców za pośrednictwem zleceniodawcy i to nadto w ściśle określonej formie dokumentu elektronicznego ( art. 15 zs ust.6 ww. ustawy) , na którą to chwilę składane jest przez zleceniobiorcę oświadczenie min. o tym , że nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu ( ar. 15 zs ust.4 pkt 1 d ww. ustawy) Sąd I instancji ostatecznie przyjął , że datą złożenia przez G. Z. wniosku
o świadczenie postojowe , a w konsekwencji oceny spełnienia przez nią przesłanek nabycia prawa do tego świadczenia , jest data złożenia przez nią tego wniosku zleceniodawcy ( kwiecień 2020 r. ) , a nie data przekazania wniosku przez ww. płatnika pozwanemu organowi rentowemu ( 20 lipca 2020 r.).Sąd Okręgowy podkreślił przy tym ,że odwołująca się G. Z. nie miała żadnego wpływu na procedowanie jej wniosku przez zleceniodawcę , a znaczne opóźnienie w przekazaniu przez niego tego wniosku do ZUS ( z uwagi na bardzo dużą liczbę tego rodzaju wniosków zleceniobiorców składanych za jego pośrednictwem ) nie może rodzić dla niej, jako rzeczywistego beneficjenta dochodzonego świadczenia, negatywnych skutków
.W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy w Rzeszowie stwierdził, że G. Z. , na dzień złożenia u zleceniodawcy wniosku o świadczenie postojowe , spełniała wszystkie konieczne warunki nabycia prawa do tego świadczenia przewidziane w art. 15 zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r.o szczególnych rozwiązaniach związanym z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 , innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ( Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.). W podstawie prawnej wyroku powołany także został art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c.

Wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 3 września 2020 r., zaskarżony został przez pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. , który zarzucając w apelacji błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nieuprawnionym przyjęciu, że wnioskodawczyni wystąpiła do płatnika o złożenie wniosku do organu rentowego o świadczenie postojowe w miesiącu kwietniu 2020r., a także naruszenie art. 15zqust. 1 pkt.2, ust.3 i 5 w zw. z art. 15zs ust. 1, 2, 5 i 6 oraz art. 15zv ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ( Dz.U. z 2020 r.,poz.374 ze zm.) polegające na ich błędnej wykładni sprowadzającej się do przyjęcia, że datą złożenia wniosku o świadczenie postojowe w przypadku zleceniobiorcy, jest data wystąpienia do zleceniodawcy o złożenie takiego wniosku do ZUS, podczas gdy żaden przepis powołanej ustawy nie wskazuje, aby możliwe było przyjęcie innej daty złożenia wniosku aniżeli data wpływu takiego żądania do organu rentowego , wynosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołań względnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, w obu przypadkach , przy uwzględnieniu poniesionych kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych . W uzasadnieniu wniesionego środka odwoławczego skarżący organ rentowy w pierwszym rzędzie podkreślał , że ustalenie Sądu Okręgowego o złożeniu przez G. Z. wniosku o świadczenie postojowe już w kwietniu 2020 r. nie ma swego oparcia w zgromadzonej dotąd dokumentacji , a niezależnie od tego przepisy ustawy o zwalczaniu COVID-19 są jasne i klarowne odnosząc się wprost do dnia złożenia wniosku do ZUS jako również daty wg. której następuje ocena spełnienia warunków do przyznania świadczenia postojowego .

Odwołująca się G. Z. ,na rozprawie apelacyjnej w dniu 10 września 2021 r. , wniosła o oddalenie apelacji ZUS jako bezzasadnej. Natomiast Spółka (...) nie ustosunkowała się do treści apelacji organu rentowego .

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie , rozpoznając apelację pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J., zważył co następuje:

Wniesiony przez pozwany organ rentowy środek odwoławczy nie może odnieść pożądanego skutku . Zaskarżony bowiem wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 3 września 2020 r. jest –wbrew zarzutom apelacji –wyrokiem trafnym
i odpowiadającym prawu, co potwierdziło uzupełnione w trybie art. 382 k.p.c. przez Sąd II instancji postępowanie dowodowe .
Zgadzając się bowiem z zarzutem skarżącego, że zgromadzony dotąd w sprawie materiał dowodowy nie wskazywał w jakiej dacie G. Z. złożyła u swojego zleceniodawcy wniosek o świadczenie postojowe ( powoływana na tę okoliczność przez Sąd I instancji dokumentacja ZUS nie zawierała tego rodzaju dokumentu) Sąd Apelacyjny zwrócił się do Spółki (...) o nadesłanie tego wniosku jak też o podanie liczby wniosków o świadczenie postojowe składanych za jej pośrednictwem przez zleceniobiorców w okresie od kwietnia 2020 r. do lipca 2020 r. , a jednocześnie przesłuchał odwołującą się G. Z. . Na podstawie zaś wyżej wskazanych dowodów Sąd Apelacyjny ponad wszelką wątpliwość ustalił, że wniosek G. Z. o świadczenie postojowe , zawierający m. in. oświadczenie o nie podleganiu przez nią ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu złożony został w Spółce ( zleceniodawcy) w dniu 28 kwietnia 2020 r. ( v. k- 72 –kopia przedmiotowego wniosku ). Jednocześnie za pośrednictwem Spółki (...) ( prowadzącej sieć punktów gastronomicznych jak Pizza Hut, Burger King , KFC czy kawiarnie S. )
w okresie od 3 kwietnia 2020 r. do 29 lipca 2020 r. złożonych zostało aż ponad 3570 tego rodzaju wniosków zleceniobiorców ( v. k- 71-wykaz wniosków ). Wnioskodawczyni podjęła zatrudnienie u ww. płatnika na podstawie umowy zlecenia z dnia 14 lutego 2020 r. i pracowała jako sprzedawca w punkcie Pizza Hut w Galerii Handlowej w D. . W połowie marca 2020 r. punkt zaprzestał działalności z powodów epidemiologicznych ( Galeria została zamknięta ). Od 1 lipca 2020 r. odwołująca się , po wznowieniu działalności Pizza Hut, jest zatrudniona przez Spółkę (...) w oparciu umowę pracę ( v. k- 79 v- zeznania wnioskodawczyni). W świetle powyższych dowodów , wobec ostatecznego potwierdzenia w postępowaniu odwoławczym prawidłowości ustalenia Sądu Okręgowego w Rzeszowie o złożeniu przez G. Z. wniosku o świadczenie postojowe u swojego zleceniodawcy w kwietniu 2020 r. ,Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w zupełności podziela konstatację tego Sądu o uprawnieniu wnioskodawczyni do dochodzonego świadczenia postojowego , przyjmując za Sądem I instancji , że w przypadku osób wykonujących umowę cywilnoprawną o jakiej mowa w art.15zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołałaby och nimi sytuacji kryzysowych ( Dz.U. z 2020 r. ,poz.374 ze zm.) – zwanej dalej ustawą covidową , za dzień złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia postojowego należy uznać dzień jego złożenia u zleceniodawcy lub zamawiającego , za pośrednictwem których trafia on następnie do Zakład Ubezpieczeń Społecznych , nie zaś dzień wpływu tego wniosku do organu rentowego . Za powyższym przemawia zarówno brzmienie art. 15 zs ust.4d ustawy covidowej , który przewiduje, że już wtedy uprawniony zobligowany jest do złożenia oświadczenia, pod rygorem odpowiedzialności karnej , że nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu oraz o wysokości uzyskanych przychodów z innych umów cywilnoprawnych (przy dołączeniu ich kopi ), jak również art. 15 zsa powołanej ustawy regulujący możliwość złożenia przez osobę uprawnioną wniosku o ustalenie prawa do świadczenia postojowego bezpośrednio do ZUS w przypadku odmowy złożenia tego wniosku przez zleceniodawcę , który to wniosek z oczywistych względów musi wpłynąć do organu rentowego już po bezskutecznym zgłoszeniu żądania przez uprawnionego u swojego zleceniodawcy ( a więc już po upływie pewnego czasu, który dzieli okres którego żądanie dotyczy od daty wpływu wniosku do ZUS).
W tym kontekście nie można też zapominać o brzmieniu art. 15 zs ust.7 ustawy covidowej który stanowi, że wnioski o świadczenie postojowe mogą być składane nawet w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii . Powyższe prowadzi wręcz do konkluzji , że data złożenia wniosku
o ustalenie prawa do świadczenia postojowego nie ma znaczenia przy ocenie spełnienia warunków do jego przyznania , a ocena ta odnosić się winna jedynie do okresu , którego dotyczy żądnie wypłaty świadczenia postojowego i to pomimo brzmienia art. 15 zq ust.5 pkt 2 ,art. 15 ust 3 pkt 4 c i art. 15 zsa ust 2 pkt 3 d ustawy covidowej , w których jeden z warunków dotyczący wysokości przychodu
z umowy cywilnoprawnej , odniesiony został do miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe ( nie wyższego od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS , obwiązującego na dzień złożenia wniosku ) –podobnie w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku
z dnia 3 lutego 2021 r., III AUa 716/20, LEX nr 3191443 Przyjęcie bowiem w tej sytuacji li tylko literalnej wykładni wyżej powołanych przepisów prowadziłoby wręcz do absurdalnych wniosków jak i nieracjonalnych i niesprawiedliwych konsekwencji. Oczywistym jest przecież , że po odwołaniu stanu epidemii nie wystąpiłby już przestój jako jeden z koniecznych warunków przyznania świadczenia postojowego a przecież, jak wskazano powyżej, wniosek o ustalenie prawa do tego świadczenia może być złożony nawet w terminie 3 miesięcy po odwołaniu stanu epidemii . Podobnie rzecz by wyglądała w sytuacji złożenia przez samego uprawnionego zleceniobiorcę wniosku o ustalenie prawa do świadczenia postojowego do ZUS ( a trybie art. 15zsa ustawy covidowej) , kiedy to na datę wniosku pozostawałby on już w innym ubezpieczeniu , czy też u jego zleceniodawcy nie występowałby już wtedy przestój. W tym kontekście podkreślić należy ,że powołane wyżej przepisy ustawy covidowej , odnoszące się do warunku dotyczącego wysokości przychodu z umowy cywilnoprawnej , nie pozostają w próżni normatywnej ale winny korelować z pozostałymi przepisami tej ustawy normującymi warunki przyznania świadczenia postojowego i tryb jego dochodzenia , a jak wykazano powyżej, omawiane uregulowanie nie jest spójne, zawierając wewnętrzne sprzeczności ( co dowodzi , że ustawodawca tworzył przepisy ustawy covidowej w pośpiechu i bez zbytniej refleksji ). W tej więc sytuacji , przy uwzględnieniu ratio legis wprowadzenia świadczenia podstawowego , jako formy wsparcia finansowego dla przedsiębiorców i osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych jak umowa o dzieło czy zlecenie , które na skutek przestoju wywołanego epidemią tracą przychód ( mający być choć w części rekompensowany omawianym świadczeniem postojowym ) , a także przy uwzględnieniu wykładni funkcjonalnej pozostałych przepisów ustawy covidowej normujących przedmiotowe świadczenie, zaistniały -w ocenie Sądu Apelacyjnego- podstawy do odstąpienia od literalnego znaczenia przywołanych wyżej przepisów tej ustawy ( na taką możliwość wskazał m.in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 14 października 2004 r. ,III CZP 37/04 , OSNC 2005/3/42 , a podobny pogląd i to w odniesieniu do omawianego uregulowania dotyczącego świadczenia postojowego wyraził m.in. Sąd Apelacyjny
w Białymstoku w wyżej powołanym już wyroku z dnia 3 lutego 2021 r. ,III AUa 716/20, LEX nr 3191443 , jak też w wyroku z dnia 15 kwietnia 2021 r. ,III AUa 47/21 ,LEX nr 3191438 , czy Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 31 marca 2021 r. ,III AUa 1107/20 ,LEX nr 3165847 ) . W konsekwencji powyższego , przy wniosku G. Z. o wypłatę świadczenia postojowego za miesiąc kwiecień 2020 r. , należało , w ślad za Sądem I instancji, potwierdzić , że spełniła ona wszystkie ustawowe przesłanki nabycia prawa do tego świadczenia przewidziane w art. 15zq ustawy
z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołałaby och nimi sytuacji kryzysowych ( Dz.U. z 2020 r. ,poz.374 ze zm.).

Mając więc powyższe na uwadze i na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono o oddaleniu apelacji pozwanego organu rentowego jako bezzasadnej.