Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

	Przewodniczący:	SSA Mirosław Szwagierczak (spr.)
	Sędziowie:	SSA Janina Czyż SSA Barbara Gonera
	Protokolant	st.sekr.sądowy Anna Budzińska

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2012 r.

na rozprawie

sprawyz wniosku R. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J.

o emeryturę

na skutek apelacji pozwanego organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Krośnie

z dnia 27 stycznia 2011 r. sygn. akt IV U 1468/10

I.  o d d a l a apelację,

II.  z a s ą d z a od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J. na rzecz wnioskodawcy R. B. kwotę 270 zł (słownie: dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III AUa 745/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 października 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz przepisów ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) odmówił R. B. prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Na skutek odwołania wnioskodawcy Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie wyrokiem z dnia 27 stycznia 2011 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od 15 września 2010 r., stwierdzając równocześnie brak odpowiedzialności organu rentowego za nie wydanie decyzji w terminie.

Sąd ustalił, że R. B., ur. (...), był zatrudniony w (...) S.A. Zakładzie Produkcji (...) Oddział w J. w okresie od 24.03.1978 r. do 31.12.1993 r. i za ten okres otrzymał świadectwo pracy w warunkach szczególnych z dnia 20.07.2010 r., potwierdzające wykonywanie pracy wymienionej w załączniku do rozporządzenia RM z dn. 7.02.1983 r. wykazie A, dziale XIV, poz. 12 na stanowisku ślusarza i montera konstrukcji. W tym czasie wnioskodawca był dwukrotnie delegowany do pracy za granicą: do Iraku od 22.08.1980 r. do 31.03.1982 r. oraz do RFN od 10.05.1989 r. do 13.12.1990 r. Po powrocie z budów eksportowych wnioskodawca przebywał na zwolnieniach lekarskich w okresach od do 25.05. do 7.07.1982 r. i od 4.01.1990 r. do 25.02.1991 r., wykorzystywał zaległy urlop wypoczynkowy, dni wolne z tytułu pracy ponadwymiarowej, urlop rozłąkowy, wolne soboty oraz dni robocze z tytułu prowadzenia badań lekarskich, a następnie podejmował pracę w macierzystym zakładzie pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego brak było podstaw do kwestionowania w/w okresów, skoro ich funkcja wskazuje na charakter równoznaczny z zastępczymi dniami wolnymi, jakie pracodawca udziela pracownikowi w zamian za pracę np. w dni wolne od pracy bądź w godzinach nadliczbowych, a które wliczane są do czasu pracy w tym zakładzie. Potwierdzeniem takiej ich funkcji są przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (Dz. U. nr 51, poz. 330 z późn. zm.), które w § 3 ust. 4 stanowią, że okres zatrudnienia za granicą, a także przypadający bezpośrednio po nim okres zwolnień od pracy podlega wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, jeżeli pracownik podejmie zatrudnienie w macierzystym zakładzie pracy w terminie 14 dni od zakończenia pracy za granicą lub bezzwłocznie po ustaniu przyczyn niemożności podjęcia pracy, takich jak choroba lub inne przyczyny niezależne od pracownika.

Z tych względów Sąd uznał, że sporny, stanowiący łącznie 174 dni okres, jest okresem składkowym oraz okresem zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych i podlega wliczeniu do stażu pracy wnioskodawcy oraz do stażu pracy w warunkach szczególnych, od którego zależą uprawnienia emerytalne.

W apelacji od powyższego wyroku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. zarzucił naruszenie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, podnosząc, że brak jest podstaw prawnych, aby okresy urlopu wypoczynkowego, dni wolnych z tytułu różnicy czasu pracy oraz dni przeznaczonych na badania lekarskie oraz okresy zasiłku chorobowego traktować jako okresy pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie wyrokiem z dnia 18 maja 2011 r., sygn. akt III AUa 196/11 zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

Sąd wskazał, że jedyną podstawą do zaliczenia okresu zatrudnienia obywateli polskich za granicą jako okresu składkowego jest przepis art. 6 ust. 2 pkt. 1b ustawy emerytalno – rentowej, obejmujący wyłącznie okresy świadczenia pracy poza granicami kraju, co oznacza, że nie można ich wydłużyć o okresy niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo z tytułu pracy eksportowej, czy z tytułu różnic w czasie. W ocenie Sądu świadczenia pieniężne przysługujące pracownikowi po powrocie z eksportu nie powodowały przedłużenia terminowych umów o pracę, a jedynie dawały podstawę do wydłużenia urlopu bezpłatnego udzielanego przez macierzystego pracodawcę. Dalej Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko organu rentowego o braku podstaw do zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zasiłkowych, choć przy odmiennym uzasadnieniu. Sąd Apelacyjny wywodził, że zasiłki chorobowe wypłacone wnioskodawcy nie są powiązane z zatrudnieniem w (...) w J., ani też z zatrudnieniem w firmie wysyłającej za granicę, gdzie umowy skończyły się wcześniej, nie jest to okres składkowy i nie można doliczyć go do okresów pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższego wyroku wnioskodawca złożył skargę kasacyjną, zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego: art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez przyjęcie, że do stażu pracy w warunkach szczególnych nie wlicza się, przypadających po powrocie z eksportu dni: zaległego urlopu, wolnych z tytułu różnic w normach czasu pracy, przeznaczonych na badania lekarskie, a także okresów niezdolności do pracy, za które przysługiwały zasiłki chorobowe. Nadto wnioskodawca zarzucił naruszenie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 18 maja 2012 r. sygn. akt III UK 99/11, uchylił powyższy wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Analizując sytuację prawną pracownika, powracającego z pracy na kontrakcie zagranicznym i wykorzystującego uprawnienia przysługujące na podstawie przepisów rozporządzenia RM z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granica w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem, Sąd Najwyższy wskazał, że nie można tych okresów kwalifikować na podstawie kodeksowej regulacji dotyczącej urlopu bezpłatnego. SN podkreślił, że mimo formalnego zawieszenia stosunku pracy z macierzystym pracodawcą i nieistnienia już stosunku pracy z jednostką kierującą pracownikowi przysługiwały świadczenia pracownicze.

W ocenie SN w świetle obowiązujących w spornym okresie przepisów: art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. nr 3, poz. 6 ze zm.), jak i art. 11 ust. 1 i 2 pkt. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin przypadające na pozostawanie w stosunku pracy okresy pobierania przez pracownika wynagrodzenia i zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa uznawane były za okresy zatrudnienia. Skoro zatem skarżący po powrocie z budowy eksportowej, na której wykonywał pracę w warunkach szczególnych, pozostawał w stosunku pracy z macierzystym pracodawcą na stanowisku wymienionym w wykazie prac w warunkach szczególnych i pobierał z mocy powyższych unormowań zasiłek chorobowy, to jest to okres zatrudnienia w warunkach szczególnych. Sąd Najwyższy podkreślił, że charakteru takiego nie odebrała mu zmiana stanu prawnego dokonana ustawą z dnia 17.10.1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawą z dnia 17.12 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Przedmiotem sporu w sprawie była ocena uprawnienia R. B. do emerytury w obniżonym wieku, a to w związku z zatrudnieniem w szczególnych warunkach, na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2009 nr 153 poz. 1227), w szczególności zaś spełnienie przez wnioskodawcę warunku posiadania piętnastoletniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Sytuacja prawna dotycząca możliwości zaliczenia do tego okresu: przypadających po powrocie z eksportu dni zaległego urlopu wypoczynkowego, dni wolnych z tytułu różnic w normach czasu pracy, dni przeznaczonych na badania lekarskie, a także okresów niezdolności do pracy, za które przysługiwały zasiłki chorobowe, została klarownie wyjaśniona w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2012 r. Zgodnie z art. 398 ²⁰ kpc Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Po przesądzeniu charakteru prawnego spornych okresów, jako okresu zatrudnienia w rozumieniu przepisów art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. nr 3, poz. 6 ze zm.), jak i art. 11 ust. 1 i 2 pkt. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. nr 40, poz. 267 ze zm.), Sąd Apelacyjny celem ustalenia wymiaru stażu pracy w warunkach szczególnych wezwał organ rentowy do przedstawienia wyliczenia okresów składkowych i nieskładkowych oraz okresu pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy z zaliczeniem czasu od 1.04.1982 r. do 7.07.1982 r. i od 1.01.1991 r. do 11.04.1991 r. Z przedstawionych symulacji, w każdym z przyjętych wariantów, tj. przy uwzględnieniu wyłącznie okresu urlopu dewizowego lub wyłącznie okresów zasiłku chorobowego przypadającego po zakończeniu pracy na eksporcie i również obu tych okresów łącznie, wnioskodawca posiada piętnastoletni staż pracy w warunkach szczególnych.

W tej sytuacji należało w postępowaniu odwoławczym podzielić ustalenia Sądu Okręgowego w Krośnie, że wnioskodawca wykazał piętnastoletni okres pracy w warunkach szczególnych, uprawniający do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku, zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z podanych wyżej przyczyn brak jest podstaw faktycznych i prawnych do uwzględnienia apelacji organu rentowego, która podlega oddaleniu zgodnie z art. 385 kpc.

Orzeczenie o kosztach znajduje podstawę w art. 98 kpc, przy zastosowaniu stawek minimalnych określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego (Dz. U. 2002, nr 163 poz. 1349).